Sáng kiến Ứng dụng CNTT để xây dựng lớp học tích cực và thân thiện để phát triển phẩm chất cho học sinh lớp 4

PHẦN I. MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong bối cảnh giáo dục hiện nay, Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 đặt ra yêu cầu không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn chú trọng phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh. Đặc biệt, việc xây dựng một lớp học tích cực và thân thiện đã trở thành tiêu chí quan trọng nhằm tạo môi trường học tập an toàn, tôn trọng, khuyến khích học sinh tự tin thể hiện bản thân. Tuy nhiên, để thực hiện hiệu quả mục tiêu này, giáo viên cần đổi mới phương pháp, kết hợp linh hoạt giữa hình thức dạy học truyền thống và các công cụ công nghệ thông tin hiện đại.

Thực tế hiện nay cho thấy, nhiều lớp học vẫn tồn tại tình trạng học sinh e dè, ngại chia sẻ ý kiến, hoặc chưa biết tôn trọng sự khác biệt của bạn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng học tập mà còn tác động tiêu cực đến sự hình thành các phẩm chất quan trọng như tôn trọng, yêu thương, trách nhiệm và hợp tác. Đối với học sinh lớp 4 – lứa tuổi bước vào giai đoạn hình thành và phát triển mạnh mẽ về nhận thức, tình cảm và kỹ năng xã hội – việc tạo ra một môi trường học tập thân thiện, gắn kết là nền tảng giúp các em phát huy tối đa tiềm năng.

Tại Trường Tiểu học nơi tôi công tác, với đặc thù có nhiều học sinh đến từ các vùng khác nhau, trong đó một tỷ lệ không nhỏ là học sinh dân tộc thiểu số, sự khác biệt về văn hóa, điều kiện sống và trình độ tiếp thu là điều dễ nhận thấy. Do đó, nếu không có giải pháp phù hợp, học sinh dễ rơi vào tình trạng rụt rè, thiếu tự tin và ngại giao tiếp. Đặc biệt, trong kỷ nguyên số, khi các ứng dụng và nền tảng công nghệ thông tin ngày càng trở nên phổ biến, việc khai thác hiệu quả CNTT trong tổ chức dạy học và công tác chủ nhiệm sẽ là chìa khóa để tạo ra sự đổi mới, giúp lớp học trở nên sinh động, tương tác cao và gắn kết hơn.

Với nhận thức đó, tôi lựa chọn và nghiên cứu đề tài "Ứng dụng CNTT để xây dựng lớp học tích cực và thân thiện để phát triển phẩm chất cho học sinh lớp 4", nhằm chia sẻ các giải pháp thực tế, hiện đại, có khả năng áp dụng rộng rãi, qua đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

2. Mục tiêu của sáng kiến

Sáng kiến hướng tới mục tiêu ứng dụng các công cụ CNTT để:

-Xây dựng môi trường học tập tích cực, an toàn và thân thiện.

-Giúp học sinh tự tin chia sẻ ý kiến, tôn trọng sự khác biệt và hợp tác hiệu quả.

-Phát triển các phẩm chất chủ yếu như nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm.

-Tăng cường tương tác giữa giáo viên – học sinh – phụ huynh, tạo sự đồng thuận và phối hợp trong giáo dục.

3. Tính mới của sáng kiến

Điểm mới nổi bật của sáng kiến là lồng ghép hiệu quả các nền tảng và ứng dụng CNTT vào công tác chủ nhiệm và xây dựng văn hóa lớp học, cụ thể:

Sử dụng phần mềm quản lý lớp học (BeeClass, ClassDojo) để ghi nhận tiến bộ, khích lệ học sinh.

Tổ chức các hoạt động chia sẻ và hợp tác qua các nền tảng trực tuyến (Padlet, Jamboard, Google Meet).

Ứng dụng trò chơi số hóa (Quizizz, Kahoot) để tạo môi trường học tập tương tác, hứng thú.

Kết nối phụ huynh qua Zalo/Google Forms nhằm phản hồi nhanh chóng và kịp thời về tiến bộ của học sinh.

Những giải pháp này vừa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục vừa bắt kịp xu thế chuyển đổi số trong nhà trường.

4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu

Phạm vi nghiên cứu: Công tác chủ nhiệm và tổ chức hoạt động giáo dục ở lớp 4 tại Trường Tiểu học nơi tôi công tác.

Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 4, giáo viên chủ nhiệm, phụ huynh học sinh.

5. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thu thập và nghiên cứu các văn bản, tài liệu liên quan đến giáo dục tích cực, môi trường học tập thân thiện và ứng dụng CNTT trong giảng dạy.

Phương pháp điều tra, khảo sát: Khảo sát thực trạng lớp học trước và sau khi áp dụng giải pháp.

Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Triển khai các giải pháp ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm để đánh giá hiệu quả.

Phương pháp thống kê, so sánh: Xử lý số liệu khảo sát để rút ra kết luận về tính khả thi và hiệu quả.

Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học Toán ở lớp 4 nhằm tăng cường hứng thú để học sinh học tốt môn Toán

PHẦN II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN

1. Cơ sở lý luận

Giáo dục tiểu học giữ vai trò nền tảng trong việc hình thành nhân cách, phẩm chất và năng lực cho học sinh. Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 xác định rõ nhiệm vụ không chỉ truyền thụ kiến thức mà còn tạo môi trường học tập an toàn, thân thiện, khuyến khích học sinh chủ động, tích cực và sáng tạo. Một lớp học tích cực và thân thiện không đơn thuần là nơi diễn ra quá trình dạy – học, mà còn là môi trường sống thu nhỏ, nơi mỗi học sinh cảm thấy được tôn trọng, yêu thương, khích lệ, từ đó hình thành thói quen ứng xử văn minh, tinh thần hợp tác và trách nhiệm.

Các nghiên cứu về giáo dục tích cực và tâm lý học sinh tiểu học chỉ ra rằng: môi trường học tập thân thiện giúp tăng cường động lực nội tại, giảm áp lực tâm lý, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển toàn diện. Khi học sinh cảm thấy an toàn, được lắng nghe và tôn trọng, các em sẽ mạnh dạn hơn trong việc chia sẻ ý kiến, tham gia vào hoạt động nhóm và hợp tác với bạn bè. Điều này không chỉ cải thiện kết quả học tập mà còn góp phần bồi dưỡng phẩm chất nhân ái, tôn trọng và trách nhiệm – những yếu tố cốt lõi trong mục tiêu giáo dục mới.

Trong bối cảnh chuyển đổi số, việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào công tác quản lý lớp học, tổ chức hoạt động giáo dục và giao tiếp với phụ huynh mở ra nhiều cơ hội mới. Các nền tảng như BeeClass, ClassDojo, Padlet, Jamboard, Google Forms, Kahoot, Quizizz… không chỉ giúp giáo viên theo dõi tiến bộ của học sinh mà còn tạo ra không gian tương tác đa chiều. Công nghệ cho phép cá nhân hóa trải nghiệm học tập, ghi nhận thành tích một cách sinh động, và xây dựng văn hóa lớp học theo hướng tích cực hơn.

Vận dụng CNTT để xây dựng lớp học tích cực và thân thiện chính là kết hợp hài hòa giữa lý thuyết giáo dục hiện đại và công cụ công nghệ số, nhằm đạt hiệu quả tối ưu trong phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh. Đây là hướng đi phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục, đồng thời đáp ứng xu thế hội nhập và phát triển của xã hội hiện đại.

2. Cơ sở thực tiễn

Qua nhiều năm giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm, tôi nhận thấy rằng không phải lớp học nào cũng có được bầu không khí tích cực và thân thiện. Ở một số lớp, học sinh còn rụt rè, ngại phát biểu hoặc thiếu tôn trọng ý kiến của bạn, dẫn đến việc hợp tác trong học tập chưa hiệu quả. Một số em e dè khi tham gia các hoạt động nhóm vì sợ bị chê cười, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình hình thành và phát triển các phẩm chất quan trọng như nhân ái, tôn trọng, trung thực và trách nhiệm.

Thực tế tại Trường Tiểu học nơi tôi công tác, học sinh lớp 4 có sự đa dạng về nền tảng văn hóa, điều kiện sống và khả năng học tập. Bên cạnh những em năng động, tự tin, vẫn có nhiều em còn rụt rè, ngại giao tiếp. Một phần nguyên nhân đến từ sự khác biệt về môi trường gia đình, trong đó có các em là con em dân tộc thiểu số hoặc có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, ít cơ hội tiếp xúc với các hoạt động giao lưu học tập.

Trong khi đó, xu thế giáo dục hiện đại đã chỉ ra rằng, ứng dụng CNTT có thể trở thành công cụ đắc lực để thu hẹp khoảng cách, kết nối học sinh, tạo ra không gian học tập an toàn và thân thiện hơn. Thực tiễn triển khai một số hoạt động trong thời gian qua cho thấy:

Khi sử dụng các nền tảng như BeeClass, ClassDojo, học sinh hứng thú hơn vì được ghi nhận tiến bộ và khen thưởng kịp thời.

Các ứng dụng Padlet, Jamboard giúp học sinh dễ dàng chia sẻ ý tưởng mà không sợ bị đánh giá trực tiếp, từ đó tăng sự tự tin.

Các trò chơi học tập trực tuyến như Kahoot, Quizizz tạo ra môi trường học tập vui nhộn, khuyến khích tinh thần hợp tác và tương tác giữa các em.

Từ thực tiễn này, tôi nhận thấy việc áp dụng đồng bộ các giải pháp CNTT vào xây dựng lớp học tích cực và thân thiện không chỉ khả thi mà còn mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh lớp 4.

3. Thuận lợi và khó khăn

3.1. Thuận lợi

Nhà trường luôn quan tâm và tạo điều kiện cho giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, đặc biệt là khuyến khích ứng dụng CNTT vào giảng dạy và công tác chủ nhiệm. Cơ sở vật chất tương đối đầy đủ với phòng học được trang bị máy chiếu, màn hình, kết nối internet ổn định, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các hoạt động số hóa. Đội ngũ giáo viên trẻ, nhiệt huyết, có tinh thần học hỏi và sẵn sàng áp dụng công nghệ mới. Phụ huynh đa số quan tâm đến việc học của con, sẵn sàng phối hợp khi giáo viên hướng dẫn cài đặt và sử dụng các ứng dụng học tập trực tuyến. Học sinh lớp 4 nhìn chung ham học hỏi, nhanh nhạy với công nghệ và hứng thú khi được trải nghiệm các hoạt động tương tác.

3.2. Khó khăn

Một bộ phận học sinh, đặc biệt là các em dân tộc thiểu số, còn hạn chế về kỹ năng sử dụng thiết bị và ứng dụng CNTT, cần thời gian tập huấn và hỗ trợ. Một số gia đình chưa có điều kiện trang bị thiết bị kết nối internet cho con, dẫn đến việc tham gia các hoạt động trực tuyến bị gián đoạn. Không phải phụ huynh nào cũng thành thạo công nghệ, nên việc phối hợp đôi khi chưa kịp thời. Bên cạnh đó, khối lượng công việc của giáo viên chủ nhiệm khá lớn, việc vừa giảng dạy vừa quản lý các hoạt động trực tuyến đòi hỏi sự sắp xếp thời gian hợp lý để tránh quá tải. Ngoài ra, tâm lý e dè, ngại chia sẻ của một số học sinh cũng khiến việc hình thành văn hóa lớp học tích cực cần thời gian để thay đổi.

4. Khảo sát thực tiễn

Để đánh giá thực trạng lớp học trước khi áp dụng các giải pháp ứng dụng CNTT, tôi đã tiến hành khảo sát 37 học sinh lớp 4 do tôi chủ nhiệm vào đầu năm học. Khảo sát được thực hiện thông qua bảng hỏi trực tuyến bằng Google Forms và quan sát thực tế trong các giờ học, tập trung vào 6 tiêu chí liên quan đến môi trường lớp học tích cực và thân thiện:

Tôn trọng ý kiến của bạn bè và giáo viên.

Không chỉ trích hay chê bai bạn khi có lỗi.

Mạnh dạn chia sẻ ý kiến cá nhân trước lớp.

Tích cực tham gia xây dựng bài.

Khuyến khích, giúp đỡ bạn bè khi gặp khó khăn.

Luôn lắng nghe và không chen ngang khi bạn nói.

Kết quả khảo sát ban đầu cho thấy:

Tỷ lệ học sinh mạnh dạn chia sẻ ý kiến cá nhân trước lớp còn thấp, chỉ đạt 32% ở mức tốt, nhiều em vẫn e dè khi phát biểu.

Chỉ 38% học sinh thể hiện sự tôn trọng ý kiến của bạn bè và giáo viên ở mức tốt, số còn lại chỉ đạt hoặc chưa đạt.

Hiện tượng chê bai khi bạn mắc lỗi vẫn tồn tại ở một số em, dẫn đến tâm lý ngại sai và thiếu hợp tác.

Tinh thần hỗ trợ, giúp đỡ bạn bè chưa thực sự nổi bật, chỉ 38% học sinh thường xuyên làm điều này.

Những số liệu này phản ánh rõ ràng rằng lớp học vẫn còn khoảng cách so với mục tiêu “tích cực và thân thiện”, và việc ứng dụng CNTT để cải thiện tình hình là cần thiết. Thông qua các nền tảng số, học sinh sẽ được tạo điều kiện để chia sẻ, hợp tác và tôn trọng lẫn nhau nhiều hơn, đồng thời giáo viên có công cụ theo dõi và đánh giá sự tiến bộ một cách khách quan, minh bạch.

5. Nội dung sáng kiến.

Giải pháp 1: Ứng dụng CNTT để xây dựng văn hóa tôn trọng sự khác biệt

Trong một lớp học, mỗi học sinh đều mang những đặc điểm riêng về tính cách, hoàn cảnh gia đình, khả năng học tập và sở thích cá nhân. Sự khác biệt này nếu không được tôn trọng sẽ dễ dẫn đến xung đột, kỳ thị hoặc sự tự ti ở một số em, ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình học tập và hình thành phẩm chất. Việc xây dựng văn hóa tôn trọng sự khác biệt giúp học sinh hiểu rằng mọi người đều có giá trị riêng, đồng thời tạo môi trường học tập an toàn, hòa đồng và cởi mở. Ứng dụng CNTT trong việc hình thành văn hóa này mang lại nhiều lợi ích: giáo viên dễ dàng tổ chức các hoạt động tương tác, học sinh có thêm không gian để chia sẻ bản thân, và phụ huynh có thể đồng hành cùng con thông qua các nền tảng trực tuyến.

Ngay từ đầu năm học, tôi tạo một bảng thông tin trực tuyến trên Padlet với chủ đề “Điều đặc biệt về tôi” và gửi đường link đến từng học sinh qua nhóm Zalo của lớp. Mỗi em sẽ đăng ảnh, video hoặc đoạn viết ngắn giới thiệu bản thân, sở thích, tài năng, điều mình tự hào hoặc những điều mình mong muốn bạn bè hiểu về mình. Các bài đăng này được trình chiếu trong tiết sinh hoạt đầu tuần để cả lớp cùng xem và đặt câu hỏi, kèm theo yêu cầu phản hồi tích cực.

Tiếp đó, tôi thiết kế một phiếu khảo sát trực tuyến bằng Google Forms để tìm hiểu những điểm mạnh, điểm cần hỗ trợ của mỗi học sinh. Kết quả được tổng hợp và chia sẻ riêng với từng em, giúp các em nhận ra giá trị của bản thân và thấy rằng mọi sự khác biệt đều đáng trân trọng.

Trong các tiết học, tôi thường xuyên lồng ghép hoạt động “Góc chia sẻ” bằng Jamboard, nơi học sinh có thể đăng câu trả lời hoặc ý kiến mà không cần nêu tên. Cách này giúp những em nhút nhát vẫn có thể bày tỏ suy nghĩ mà không lo bị chê cười. Các ý kiến hay sẽ được tôi chọn và khen ngợi công khai, góp phần khuyến khích tinh thần chia sẻ.

Ngoài ra, tôi kết hợp với phụ huynh qua nhóm Zalo để cung cấp thông tin, hình ảnh về hoạt động tôn trọng sự khác biệt của lớp, đồng thời đề nghị phụ huynh khích lệ con mình chia sẻ và học hỏi từ bạn bè.

Sau khoảng hai tháng triển khai, bầu không khí lớp học đã thay đổi rõ rệt. Học sinh tích cực tương tác trên Padlet, thích thú khi khám phá những điều mới mẻ về bạn bè. Những em trước đây ít nói nay đã tự tin đăng bài hoặc tham gia bình luận. Thái độ của các em đối với sự khác biệt trở nên tích cực hơn, không còn hiện tượng chế giễu khi bạn mắc lỗi hay có ý kiến khác biệt. Hoạt động chia sẻ qua Jamboard giúp số lượng học sinh tham gia ý kiến tăng lên gấp đôi so với đầu năm. Phụ huynh phản hồi rằng con họ về nhà nói chuyện nhiều hơn về bạn bè, thể hiện sự quan tâm và tôn trọng lẫn nhau. Văn hóa lớp học nhờ đó trở nên thân thiện, hòa đồng, là nền tảng vững chắc để phát triển các phẩm chất như nhân ái, tôn trọng và trách nhiệm.

Giải pháp 2: Ứng dụng CNTT tạo không gian lớp học an toàn, khuyến khích chia sẻ

Một không gian lớp học an toàn là nơi học sinh cảm thấy yên tâm khi bày tỏ suy nghĩ, ý kiến và cảm xúc mà không lo bị chê bai hay chỉ trích. Đây là nền tảng quan trọng giúp các em phát triển sự tự tin, tinh thần sáng tạo và khả năng giao tiếp. Nếu môi trường này không được thiết lập, học sinh dễ trở nên e dè, rụt rè, hoặc ngại thử thách vì sợ mắc lỗi. Việc ứng dụng CNTT trong xây dựng không gian an toàn mang lại hiệu quả rõ rệt, bởi công nghệ có thể tạo ra các kênh giao tiếp linh hoạt, riêng tư khi cần thiết, đồng thời giúp ghi nhận và phản hồi nhanh chóng, kịp thời.

Trước tiên, tôi sử dụng Google Classroom để tạo một “góc an toàn” trực tuyến, nơi học sinh có thể gửi câu hỏi, chia sẻ tâm sự hoặc đề xuất ý tưởng mà không cần công khai tên. Các nội dung này chỉ giáo viên và học sinh đó nhìn thấy, từ đó tạo sự tin tưởng và cảm giác được bảo mật. Song song với đó, tôi áp dụng Mentimeter trong các tiết học để học sinh trả lời câu hỏi hoặc bình chọn ý tưởng mà không cần phát biểu trực tiếp, giúp các em nhút nhát vẫn có cơ hội đóng góp ý kiến.
Trong giờ sinh hoạt lớp, tôi tổ chức hoạt động “Hộp thư yêu thương” dưới dạng trực tuyến bằng Google Forms, nơi các em có thể gửi lời khen, lời động viên hoặc phản hồi tích cực dành cho bạn bè. Mỗi tuần, tôi tổng hợp và trình chiếu những thông điệp này qua máy chiếu để cả lớp cùng thưởng thức, qua đó lan tỏa bầu không khí ấm áp, thân thiện.

Tôi cũng thiết lập một nhóm Zalo riêng cho phụ huynh để kịp thời thông báo các biểu hiện tâm lý hoặc khó khăn của học sinh, đồng thời nhận phản hồi từ gia đình. Việc phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và phụ huynh giúp tạo “vòng bảo vệ” đa chiều, đảm bảo học sinh luôn cảm thấy được quan tâm và hỗ trợ.
Ngoài ra, tôi tích hợp Kahoot và Quizizz vào các bài học, biến những câu hỏi ôn tập thành trò chơi thi đua nhẹ nhàng, khuyến khích học sinh tham gia mà không sợ áp lực điểm số. Cách này vừa củng cố kiến thức, vừa tạo niềm vui, góp phần hình thành môi trường học tập an toàn, tích cực.

Sau khi áp dụng giải pháp, tỷ lệ học sinh sẵn sàng chia sẻ ý kiến trong lớp tăng đáng kể. Số lượng câu hỏi và phản hồi gửi qua “góc an toàn” và “hộp thư yêu thương” ngày càng nhiều, thể hiện rằng các em đã tin tưởng và sẵn sàng mở lòng. Không khí lớp học trở nên cởi mở hơn, học sinh chủ động nêu ý kiến và đặt câu hỏi ngay cả khi chưa chắc chắn câu trả lời. Tinh thần tôn trọng và khích lệ lẫn nhau lan tỏa rõ rệt, không còn hiện tượng cười cợt khi bạn mắc lỗi. Kết hợp với phản hồi tích cực từ phụ huynh, môi trường lớp học thực sự trở thành nơi các em cảm thấy an toàn để học tập, chia sẻ và phát triển phẩm chất nhân cách.

Giải pháp 3: Sử dụng nền tảng số để động viên, khuyến khích thay vì trừng phạt

Động viên và khích lệ là yếu tố then chốt giúp học sinh duy trì động lực học tập, phát triển phẩm chất tích cực và tự tin thể hiện bản thân. Nếu giáo viên chỉ tập trung vào việc xử phạt khi học sinh mắc lỗi, các em sẽ hình thành tâm lý sợ hãi, thiếu sáng tạo và e ngại thử thách. Thay vào đó, việc ghi nhận tiến bộ, dù nhỏ nhất, sẽ tạo nên cảm giác tự hào và thôi thúc học sinh tiếp tục cố gắng. Ứng dụng các nền tảng số trong công tác động viên giúp quá trình này trở nên trực quan, sinh động và công khai minh bạch, đồng thời tạo sự hứng thú cho học sinh khi được khen thưởng bằng những hình thức mới mẻ.

Ngay từ đầu năm học, tôi tạo một bảng điểm thưởng trên BeeClass để theo dõi và ghi nhận từng hành vi tích cực của học sinh, như: tham gia xây dựng bài, hỗ trợ bạn bè, giữ gìn vệ sinh lớp học, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Mỗi hành vi tốt được cộng điểm, và khi tích đủ mốc điểm quy định, học sinh sẽ nhận được phần thưởng phù hợp như giấy khen, huy hiệu trực tuyến hoặc quyền lựa chọn trò chơi lớp trong tiết sinh hoạt.

Tôi sử dụng ClassDojo để kết nối phụ huynh với quá trình rèn luyện của con. Mỗi khi học sinh đạt được tiến bộ, hệ thống sẽ tự động gửi thông báo đến điện thoại của phụ huynh kèm lời khen. Điều này giúp phụ huynh kịp thời khích lệ con ở nhà, tạo sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường.

Ngoài ra, tôi thiết kế bảng vinh danh trực tuyến bằng Canva và trình chiếu hàng tuần trên màn hình lớp học. Trong bảng này, tôi nêu rõ thành tích nổi bật của từng học sinh, kèm hình ảnh minh họa hoặc sticker ngộ nghĩnh. Với những học sinh còn hạn chế, tôi áp dụng hình thức “khen ngợi tiến bộ” thay vì so sánh với bạn, nhấn mạnh những bước cải thiện nhỏ để khích lệ các em tiếp tục nỗ lực.
Trong một số hoạt động học tập, tôi tổ chức thi đua nhóm qua Quizizz hoặc Kahoot, trong đó nhóm chiến thắng không chỉ được cộng điểm mà còn được lưu tên trong “bảng vàng” của lớp. Hình thức này tạo sự hứng thú, khuyến khích học sinh hợp tác và nỗ lực vì tập thể.

Việc áp dụng các nền tảng số để khích lệ đã tạo ra sự thay đổi tích cực rõ rệt trong thái độ học tập của học sinh. Các em chủ động hơn trong việc tham gia các hoạt động, tích cực giúp đỡ bạn và giữ gìn kỷ luật lớp. Số lượng học sinh đạt mốc điểm thưởng tăng nhanh, đặc biệt là ở những em trước đây ít tham gia phát biểu hoặc còn vi phạm nội quy. Phụ huynh bày tỏ sự hài lòng khi nhận được thông báo khen ngợi kịp thời, nhờ đó việc giáo dục ở nhà và ở trường trở nên đồng bộ. Không khí lớp học trở nên lạc quan, tích cực, và việc học được nhìn nhận như một hành trình phát triển đầy niềm vui, chứ không phải áp lực hay nỗi sợ hãi.

Giải pháp 4: Ứng dụng công nghệ số để phát huy tinh thần hợp tác và gắn kết tập thể

Tinh thần hợp tác và sự gắn kết tập thể là yếu tố cốt lõi để hình thành một lớp học tích cực và thân thiện. Khi học sinh biết lắng nghe, chia sẻ và cùng nhau giải quyết vấn đề, các em sẽ phát triển được những phẩm chất quan trọng như trách nhiệm, nhân ái và tôn trọng lẫn nhau. Tuy nhiên, trong thực tế, không phải học sinh nào cũng sẵn sàng làm việc nhóm, một phần do tính cách, một phần do chưa có môi trường và công cụ phù hợp. Ứng dụng công nghệ số trong tổ chức hoạt động hợp tác không chỉ giúp việc phối hợp trở nên thuận tiện mà còn tạo ra nhiều hình thức tương tác mới mẻ, hấp dẫn, khuyến khích tất cả học sinh tham gia.

Tôi thường xuyên sử dụng Google Workspace (Google Docs, Google Slides) để học sinh có thể cùng nhau chỉnh sửa tài liệu hoặc thiết kế bài thuyết trình nhóm ngay cả khi không ở cùng một địa điểm. Mỗi nhóm được phân quyền riêng và giáo viên có thể theo dõi tiến độ, nhận xét trực tiếp trên tài liệu, đảm bảo tất cả thành viên đều có đóng góp.

Trong các giờ học, tôi áp dụng Padlet để tổ chức hoạt động “Bức tường ý tưởng” cho cả lớp. Mỗi nhóm sẽ đăng sản phẩm của mình (ảnh, video, đoạn văn, sơ đồ tư duy…) lên Padlet và các nhóm khác có thể vào bình luận, đặt câu hỏi hoặc bổ sung ý tưởng. Hình thức này vừa khuyến khích chia sẻ, vừa rèn luyện kỹ năng phản biện và lắng nghe.

Ngoài ra, tôi triển khai phong trào “Đôi bạn công nghệ”: mỗi học sinh được ghép cặp với một bạn có thế mạnh khác nhau về môn học hoặc kỹ năng CNTT. Hai bạn sẽ cùng nhau giải quyết các nhiệm vụ học tập trên các nền tảng như Quizizz, Wordwall, hoặc làm dự án nhỏ bằng Canva. Cách này giúp học sinh học hỏi lẫn nhau, đồng thời hình thành tinh thần đồng đội và sự tôn trọng năng lực của bạn.
Trong các dịp đặc biệt như 20/11 hoặc Tết Nguyên đán, tôi tổ chức hoạt động làm video nhóm bằng CapCut hoặc Canva Video, trong đó các em cùng lên ý tưởng, phân công vai trò và chỉnh sửa sản phẩm chung. Đây không chỉ là bài tập sáng tạo mà còn là cơ hội để học sinh trải nghiệm quy trình hợp tác từ đầu đến cuối.

Việc ứng dụng công nghệ số vào hoạt động hợp tác đã tạo nên sự thay đổi rõ rệt về tinh thần tập thể của lớp. Học sinh hứng thú hơn khi làm việc nhóm, biết phân chia nhiệm vụ hợp lý và tôn trọng ý kiến của nhau. Số lượng ý kiến và sản phẩm đăng trên Padlet tăng gấp đôi so với thời điểm đầu năm. Phong trào “Đôi bạn công nghệ” giúp nhiều em yếu công nghệ hoặc học lực trung bình tiến bộ nhanh hơn nhờ được hỗ trợ trực tiếp từ bạn bè. Phụ huynh cũng ghi nhận rằng con mình nói chuyện nhiều hơn về các hoạt động nhóm ở lớp và tỏ ra hào hứng khi được cùng bạn tạo ra sản phẩm chung. Không khí lớp học trở nên đoàn kết, cởi mở, và các em nhận thức sâu sắc hơn về giá trị của sự hợp tác.

6. Kết quả nghiên cứu

Sau khi áp dụng đồng bộ bốn giải pháp ứng dụng CNTT vào xây dựng lớp học tích cực và thân thiện, môi trường học tập của lớp 4 do tôi chủ nhiệm đã có những chuyển biến rõ rệt. Các số liệu khảo sát cuối học kỳ I cho thấy:

Tỷ lệ học sinh tôn trọng ý kiến của bạn bè và giáo viên ở mức tốt tăng từ 38% lên 68%.

Tỷ lệ học sinh mạnh dạn chia sẻ ý kiến cá nhân trước lớp tăng từ 32% lên 62%.

Tỷ lệ học sinh không chỉ trích hay chê bai bạn khi có lỗi tăng từ 41% lên 70%.

Tinh thần hỗ trợ bạn bè khi gặp khó khăn tăng từ 38% lên 73%.

Tỷ lệ học sinh luôn lắng nghe và không chen ngang khi bạn nói tăng từ 41% lên 81%.

Ngoài số liệu, những thay đổi về mặt tinh thần và thái độ cũng rất rõ nét. Học sinh chủ động hơn trong các hoạt động học tập, sẵn sàng chia sẻ ý tưởng và hỗ trợ nhau. Các nền tảng số như BeeClass, Padlet, Kahoot, Google Forms… không chỉ tạo ra không khí học tập sôi nổi mà còn giúp giáo viên dễ dàng ghi nhận, phản hồi và khích lệ kịp thời. Phụ huynh tích cực phối hợp, thường xuyên theo dõi và đồng hành cùng con qua các kênh trực tuyến. Lớp học trở thành môi trường an toàn, thân thiện, nơi học sinh không ngừng phát triển cả về kiến thức, kỹ năng lẫn phẩm chất.

7. Bài học kinh nghiệm

Qua quá trình triển khai sáng kiến, tôi rút ra một số bài học kinh nghiệm quan trọng. Trước hết, việc ứng dụng CNTT vào công tác chủ nhiệm cần được chuẩn bị kỹ lưỡng, từ lựa chọn nền tảng phù hợp đến hướng dẫn học sinh và phụ huynh cách sử dụng. Giáo viên cần kiên nhẫn trong giai đoạn đầu để học sinh quen với các công cụ, đồng thời đảm bảo mọi hoạt động đều mang tính khuyến khích, không tạo áp lực.
Thứ hai, CNTT chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi kết hợp hài hòa với yếu tố tình cảm và sự quan tâm cá nhân của giáo viên. Công nghệ là công cụ hỗ trợ, nhưng chính sự thấu hiểu và khích lệ của thầy cô mới là yếu tố giữ cho lớp học luôn ấm áp và thân thiện.

Thứ ba, việc đánh giá cần công khai, minh bạch và đa dạng, bao gồm cả phản hồi tích cực, ghi nhận tiến bộ nhỏ, không chỉ tập trung vào kết quả cuối cùng. Điều này giúp học sinh duy trì động lực lâu dài.

Cuối cùng, để duy trì hiệu quả, các hoạt động ứng dụng CNTT cần được đổi mới thường xuyên, tránh lặp lại đơn điệu. Khi học sinh luôn cảm thấy hứng thú và được thử thách, các em sẽ chủ động tham gia và tự hình thành thói quen tôn trọng, hợp tác và phát triển bản thân.

Một số giải pháp phát huy tính tự giác học tập Toán cho học sinh lớp 4 trường tiểu học

PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

Sáng kiến "Ứng dụng CNTT để xây dựng lớp học tích cực và thân thiện để phát triển phẩm chất cho học sinh lớp 4" đã chứng minh tính khả thi và hiệu quả trong thực tiễn. Thông qua việc lồng ghép các nền tảng và công cụ công nghệ số như BeeClass, ClassDojo, Padlet, Jamboard, Google Forms, Kahoot, Quizizz…, lớp học trở nên sinh động, tương tác hơn, giúp học sinh tự tin bày tỏ ý kiến, tôn trọng sự khác biệt và hợp tác hiệu quả.

Bốn giải pháp được triển khai đã tạo môi trường học tập an toàn, khuyến khích và ghi nhận kịp thời những hành vi tích cực, đồng thời phát huy tinh thần hợp tác, gắn kết tập thể. Kết quả khảo sát cho thấy sự tiến bộ rõ rệt ở tất cả các tiêu chí về thái độ và hành vi của học sinh. Quan trọng hơn, các em đã hình thành được những phẩm chất cốt lõi như nhân ái, tôn trọng, trách nhiệm và hợp tác, đáp ứng yêu cầu của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Có thể khẳng định rằng, khi được triển khai đúng cách, ứng dụng CNTT không chỉ hỗ trợ quản lý lớp học hiệu quả mà còn góp phần xây dựng văn hóa lớp học tích cực, thân thiện, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

2. Kiến nghị

2.1. Đối với nhà trường

Tiếp tục đầu tư cơ sở hạ tầng CNTT, đảm bảo đường truyền internet ổn định, trang thiết bị dạy học hiện đại để giáo viên dễ dàng triển khai các hoạt động ứng dụng công nghệ số.

Tổ chức các buổi tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm về ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm và xây dựng môi trường lớp học tích cực.

Khuyến khích và nhân rộng các mô hình, sáng kiến hiệu quả để áp dụng cho nhiều lớp, nhiều khối học.

2.2. Đối với phụ huynh

Tích cực phối hợp với giáo viên trong việc hướng dẫn con sử dụng thiết bị và các nền tảng học tập trực tuyến một cách an toàn và hiệu quả.

Thường xuyên trao đổi với giáo viên qua các kênh liên lạc trực tuyến để nắm bắt tình hình học tập, rèn luyện của con và kịp thời động viên khi con có tiến bộ.

Khuyến khích con tham gia các hoạt động nhóm và chia sẻ trải nghiệm tích cực ở lớp nhằm duy trì tinh thần hợp tác và gắn kết với bạn bè.

Đây là Sáng kiến mới 100%, do thầy Lê Hồng Minh thiết kế nhằm hỗ trợ miễn phí cho giáo viên phục vụ công việc dạy học và được đăng tải độc quyền trên website bienphap.vn và được công ty DMCA bảo mật quyền sở hữu trí tuệ. Thầy nghiêm cấm tất cả mọi người không được phép chia sẻ lại hoặc buôn bán trên tất cả các trang mạng xã hội dưới bất cứ hình thức nào!

Ứng dụng công nghệ số và trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Lịch sử và Địa lí lớp 4

CNTT trong giờ học Luyện từ và câu nhằm tạo hứng thú để phát triển năng lực ngôn ngữ cho học sinh lớp 4