Sáng kiến Vận dụng chuyển đổi số và các hoạt động sáng tạo để phát triển văn hóa đọc trong trường tiểu học

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Văn hóa đọc đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc hình thành nhân cách, phát triển tư duy và bồi đắp tâm hồn cho học sinh, nhất là ở lứa tuổi tiểu học – giai đoạn khởi đầu trong quá trình tiếp cận tri thức và hoàn thiện bản thân. Đọc sách không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ, mà còn tạo nên thói quen học tập tích cực, khả năng tư duy phản biện, sáng tạo và biết yêu quý tri thức. Trong môi trường học đường, thư viện là nơi hội tụ các giá trị tri thức và nhân văn, là cánh cửa để học sinh khám phá thế giới. Tuy nhiên, để khơi dậy và phát triển văn hóa đọc trong học sinh tiểu học không chỉ dừng lại ở việc xây dựng phòng đọc hay tổ chức phong trào, mà đòi hỏi sự đổi mới linh hoạt, sáng tạo và phù hợp với tâm lý, sở thích của trẻ em trong thời đại công nghệ số.

Thực tế hiện nay cho thấy, cùng với sự bùng nổ của công nghệ thông tin và các thiết bị điện tử, thói quen đọc sách của học sinh đang dần mai một. Nhiều em dành phần lớn thời gian rảnh để xem điện thoại, chơi trò chơi trực tuyến hơn là đến thư viện đọc sách. Thư viện tuy được quan tâm đầu tư nhưng còn thiếu hình thức tổ chức linh hoạt, ít đổi mới, chưa tạo được sức hút mạnh mẽ. Một số phụ huynh vẫn chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của văn hóa đọc, thậm chí cho rằng đọc truyện là "mất thời gian" và "không cần thiết bằng học bài". Vì vậy, để khơi gợi hứng thú và xây dựng thói quen đọc bền vững, thư viện cần thay đổi cả nội dung, hình thức và đặc biệt là phải biết "nói ngôn ngữ" của thời đại chuyển đổi số – nơi học sinh vừa được đọc, vừa được khám phá, trải nghiệm và tương tác.

Xuất phát từ nhận thức đó, nhà trường tôi công tác đã triển khai nhiều hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả của thư viện như: tổ chức các tiết đọc thư viện, xây dựng góc đọc thân thiện trong lớp học, phát động phong trào giới thiệu sách và luân chuyển sách giữa các lớp. Tuy nhiên, hiệu quả chưa thật sự rõ nét, một phần do chưa ứng dụng mạnh mẽ công nghệ vào các hoạt động thư viện. Trong bối cảnh ngành giáo dục đang đẩy mạnh chuyển đổi số, nhà trường xác định đây là cơ hội để đổi mới công tác thư viện theo hướng hấp dẫn, sáng tạo, từ đó từng bước nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.

Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy và thường xuyên tiếp xúc với học sinh, tôi nhận thấy các em có niềm yêu thích đặc biệt với các hình thức trải nghiệm mới, nhất là những hoạt động có yếu tố công nghệ, hình ảnh trực quan sinh động và mang tính tương tác. Tôi luôn trăn trở làm sao để mỗi học sinh đều cảm thấy thư viện là một thế giới đầy sắc màu, nơi các em không chỉ đọc mà còn được sống trong thế giới của sách theo cách riêng của mình. Từ thực tế đó, tôi mạnh dạn chọn đề tài “Vận dụng chuyển đổi số và các hoạt động sáng tạo để phát triển văn hóa đọc trong trường tiểu học” với mong muốn góp phần xây dựng mô hình thư viện hiện đại, gần gũi và hấp dẫn hơn với học sinh, từng bước hình thành và nuôi dưỡng văn hóa đọc ngay từ lứa tuổi tiểu học.

2. Mục tiêu nghiên cứu

Đề tài nhằm hướng đến mục tiêu cốt lõi là khơi dậy và phát triển văn hóa đọc cho học sinh tiểu học thông qua việc vận dụng các hình thức chuyển đổi số và tổ chức các hoạt động sáng tạo phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi. Thông qua quá trình triển khai, tôi mong muốn xây dựng được một môi trường thư viện thân thiện, hiện đại, nơi mỗi học sinh đều cảm thấy được chào đón, được truyền cảm hứng để chủ động khám phá tri thức trong sách vở. Bên cạnh đó, đề tài còn hướng đến việc hình thành thói quen đọc sách hàng ngày, xây dựng kỹ năng đọc hiểu, kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông tin cho học sinh – những năng lực nền tảng để các em học tập hiệu quả và phát triển toàn diện trong tương lai.

Về mặt cụ thể, sáng kiến tập trung vào việc tìm ra các giải pháp có tính đổi mới và khả thi nhằm kết hợp hiệu quả giữa thư viện truyền thống với công nghệ hiện đại như mã QR, thư viện số, phần mềm kể chuyện tự động, video mô phỏng... Qua đó, tạo ra những hình thức đọc sách hấp dẫn hơn, tăng mức độ tương tác, lan tỏa tinh thần yêu sách không chỉ trong học sinh mà còn đến giáo viên và phụ huynh. Ngoài ra, đề tài cũng đặt ra mục tiêu hình thành được các mô hình tổ chức hoạt động thư viện sáng tạo có thể nhân rộng và áp dụng lâu dài tại nhà trường cũng như các đơn vị bạn.

3. Tính mới của sáng kiến

Sáng kiến “Vận dụng chuyển đổi số và các hoạt động sáng tạo để phát triển văn hóa đọc trong trường tiểu học” mang tính mới ở cách tiếp cận vấn đề theo hướng hiện đại, gắn với xu thế chuyển đổi số của ngành giáo dục. Thay vì duy trì các hình thức tổ chức đọc sách truyền thống vốn ít tạo được sự hứng thú lâu dài cho học sinh, đề tài tập trung ứng dụng công nghệ vào từng hoạt động cụ thể, từ việc tổ chức đọc sách đến cách lưu trữ, chia sẻ và giới thiệu tài liệu. Thư viện không còn là không gian tĩnh, đơn thuần chỉ phục vụ sách giấy, mà được phát triển thành một môi trường tương tác số linh hoạt, nơi học sinh được trải nghiệm đọc sách qua mã QR, truy cập thư viện điện tử, theo dõi bảng giới thiệu sách bằng hình ảnh động, và tham gia các hoạt động sáng tạo thông qua công cụ AI.

Bên cạnh đó, tính mới còn thể hiện ở việc kết nối các đối tượng trong nhà trường – học sinh, giáo viên, phụ huynh – thông qua các hoạt động đọc sách chung, câu lạc bộ đọc sáng tạo, ngày hội đọc sách đa phương tiện… nhằm biến việc đọc sách thành một hoạt động văn hóa lan tỏa và gắn bó. Sáng kiến không chỉ dừng lại ở việc phát triển kỹ năng đọc cho học sinh mà còn chú trọng đến việc rèn luyện năng lực tự học, khả năng tư duy sáng tạo và kỹ năng giao tiếp, thuyết trình – những phẩm chất và năng lực cốt lõi của người học trong thời đại mới.

Ngoài ra, sáng kiến còn thể hiện sự đổi mới trong cách tổ chức không gian đọc, xây dựng các “góc đọc số” kết hợp với trải nghiệm thực tế ảo, tương tác qua video kể chuyện, thiết kế sách mini bằng công nghệ, v.v... Những yếu tố này đã tạo nên sự khác biệt rõ rệt so với cách làm truyền thống, đồng thời mở ra hướng tiếp cận mới, góp phần phát triển thư viện trường học theo đúng tinh thần chuyển đổi số hiện nay.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là học sinh tiểu học – những em đang trong giai đoạn hình thành thói quen đọc và phát triển các kỹ năng ngôn ngữ nền tảng. Trong quá trình triển khai sáng kiến, tôi tập trung quan sát và khảo sát thái độ, hành vi, mức độ hứng thú và tần suất đọc sách của các em khi được tiếp cận với các hình thức đọc truyền thống và các hoạt động đọc sách có yếu tố chuyển đổi số. Bên cạnh đó, giáo viên và phụ huynh cũng là những đối tượng tác động gián tiếp đến hiệu quả của đề tài, bởi sự phối hợp giữa gia đình – nhà trường có vai trò rất lớn trong việc duy trì và phát triển văn hóa đọc cho học sinh.

Phạm vi nghiên cứu được thực hiện tại một trường tiểu học cụ thể – nơi có thư viện được đầu tư cơ bản và có điều kiện áp dụng các giải pháp công nghệ ở mức vừa phải. Đề tài tập trung vào các khối lớp từ 2 đến 5 – độ tuổi đã có khả năng đọc hiểu và có thể tham gia các hoạt động đọc sáng tạo như kể lại truyện, viết cảm nhận, thiết kế sách mini hoặc tham gia các trò chơi tương tác liên quan đến sách. Một số giải pháp được mở rộng đến học sinh lớp 1 theo hình thức trải nghiệm cùng giáo viên hoặc phụ huynh nhằm bước đầu hình thành hứng thú với sách và thư viện. Thời gian thực hiện đề tài kéo dài trong một năm học, đủ để khảo sát, điều chỉnh và đánh giá hiệu quả của các giải pháp đề xuất trong điều kiện thực tế.

5. Phương pháp nghiên cứu

Để thực hiện đề tài một cách hiệu quả và đảm bảo tính thực tiễn, tôi đã sử dụng kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu phù hợp với điều kiện giảng dạy tại trường tiểu học, trong đó chú trọng các phương pháp định tính nhằm quan sát, phân tích và đánh giá sự thay đổi của học sinh trong quá trình tiếp cận với hoạt động đọc sách ứng dụng công nghệ.

Trước hết là phương pháp quan sát, được tôi áp dụng thường xuyên trong các tiết đọc thư viện, giờ ra chơi và các hoạt động ngoại khóa có liên quan đến sách. Qua đó, tôi nắm bắt được mức độ hứng thú, cách lựa chọn sách, thái độ khi đọc và khả năng tương tác của học sinh với các hình thức đọc mới.

Tiếp theo là phương pháp điều tra – khảo sát, thông qua việc thiết kế các bảng hỏi đơn giản, phù hợp với lứa tuổi tiểu học, nhằm tìm hiểu nhu cầu đọc sách, sở thích, mong muốn và mức độ tiếp cận công nghệ của các em. Đồng thời, tôi cũng khảo sát ý kiến của giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh để có cái nhìn toàn diện hơn về tác động của môi trường đọc tại nhà và sự phối hợp giáo dục giữa nhà trường và gia đình.

Bên cạnh đó, tôi sử dụng phương pháp thực nghiệm sư phạm, tức là tổ chức thí điểm các mô hình đọc sách sáng tạo như thư viện số, phát thanh măng non, kể sách bằng video, QR code truy cập truyện… để đánh giá tác động thực tế qua từng giai đoạn triển khai.

Cuối cùng là phương pháp thống kê, tổng hợp số liệu, nhằm theo dõi lượng sách được mượn, số lượt học sinh đến thư viện, tỷ lệ tham gia các hoạt động đọc sách, từ đó đối chiếu với kết quả học tập và kỹ năng thể hiện của học sinh trong các môn học có liên quan đến ngôn ngữ. Những số liệu này được sử dụng làm căn cứ đánh giá hiệu quả của sáng kiến và điều chỉnh giải pháp cho phù hợp hơn với thực tiễn.

Vận dụng chuyển đổi số và các hoạt động sáng tạo để phát triển văn hóa đọc trong trường tiểu học

PHẦN NỘI DUNG

1. Cơ sở lý luận

Trong chương trình giáo dục phổ thông hiện hành, việc hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh luôn gắn liền với yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, tạo cơ hội cho học sinh được phát triển toàn diện cả về trí tuệ, cảm xúc và kỹ năng sống. Trong đó, văn hóa đọc giữ vai trò cốt lõi trong việc bồi dưỡng tư duy, mở rộng kiến thức và xây dựng nền tảng đạo đức, nhân cách cho người học. Đọc sách là con đường ngắn nhất để tiếp cận tri thức của nhân loại, là phương tiện hữu hiệu giúp học sinh tự học, tự nghiên cứu, từ đó hình thành năng lực học tập suốt đời – một trong những yêu cầu trọng tâm của giáo dục thế kỷ XXI.

Văn hóa đọc không chỉ dừng lại ở việc hình thành thói quen đọc mà còn bao gồm cả ý thức, kỹ năng đọc hiệu quả, khả năng cảm thụ, vận dụng những gì đã đọc vào thực tế cuộc sống. Với học sinh tiểu học, giai đoạn vàng trong việc hình thành nhận thức và cảm xúc, việc nuôi dưỡng tình yêu sách cần được bắt đầu từ sớm, với phương pháp phù hợp, sinh động và hấp dẫn. Bởi lẽ, nếu trẻ em không được khơi gợi đam mê với sách ngay từ những năm đầu đi học, rất khó để hình thành một thế hệ ham học hỏi, có tư duy phản biện và biết lựa chọn thông tin đúng đắn trong thời đại bùng nổ truyền thông số.

Trong bối cảnh toàn ngành giáo dục đang tích cực thực hiện chuyển đổi số, việc ứng dụng công nghệ thông tin và các giải pháp số vào phát triển văn hóa đọc trong trường học không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là yêu cầu cấp thiết. Chuyển đổi số không làm mất đi giá trị của sách giấy truyền thống, mà chính là cơ hội để tái định nghĩa lại hoạt động đọc trong môi trường hiện đại. Khi học sinh có thể đọc sách qua mã QR, nghe truyện kể bằng giọng đọc máy, xem hình ảnh động minh họa nội dung truyện hoặc chia sẻ cảm nhận qua video kể chuyện, thì hoạt động đọc trở nên gần gũi, hấp dẫn và kích thích sự sáng tạo nhiều hơn.

Mặt khác, thư viện trường học không còn đơn thuần là nơi lưu trữ sách mà cần được tổ chức như một môi trường học tập mở, nơi học sinh có thể chủ động lựa chọn tài liệu, trải nghiệm các hoạt động đọc – viết – thể hiện bản thân, và được tương tác với bạn bè, thầy cô, phụ huynh. Khi văn hóa đọc được phát triển bằng những hình thức mới mẻ, phù hợp với thời đại và tâm lý lứa tuổi, học sinh sẽ xem thư viện không chỉ là nơi để học, mà còn là không gian để vui chơi, khám phá và trưởng thành về mặt cảm xúc lẫn nhận thức.

Từ những lý luận nêu trên có thể thấy rằng: việc vận dụng chuyển đổi số và các hoạt động sáng tạo vào phát triển văn hóa đọc trong trường tiểu học là một hướng đi cần thiết, cấp bách và mang lại nhiều tiềm năng tích cực, không chỉ với học sinh mà còn với cả nhà trường, gia đình và xã hội.

2. Cơ sở thực tiễn

Thực tế công tác tại trường tiểu học cho tôi cơ hội tiếp xúc hàng ngày với học sinh ở nhiều độ tuổi và mức độ yêu thích sách khác nhau. Qua nhiều năm giảng dạy, tôi nhận thấy rằng phần lớn học sinh vẫn còn bị phụ thuộc vào sách giáo khoa, ít có thói quen tìm đọc thêm các tài liệu ngoài chương trình học. Mặc dù nhà trường đã có thư viện với số lượng sách khá phong phú, tuy nhiên tỉ lệ học sinh chủ động đến thư viện vẫn còn thấp, đặc biệt là ở các khối lớp nhỏ. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân như: thư viện chưa thực sự thu hút về hình thức tổ chức, học sinh chưa có kỹ năng đọc sách hiệu quả, phụ huynh chưa quan tâm đúng mức đến việc bồi dưỡng thói quen đọc cho con, và đặc biệt là sự cạnh tranh ngày càng lớn từ các thiết bị điện tử, trò chơi trực tuyến và mạng xã hội.

Bên cạnh đó, một số giáo viên chưa coi hoạt động đọc sách là một phần thiết yếu trong quá trình học tập, dẫn đến việc chưa tích cực lồng ghép hoạt động đọc vào các tiết học chính khóa. Trong khi đó, thời lượng các tiết đọc thư viện vẫn còn hạn chế và chủ yếu mang tính hình thức. Những buổi đọc sách thường được tổ chức theo cách truyền thống, ít có sự tương tác, sáng tạo hoặc ứng dụng công nghệ, khiến học sinh dễ chán và không cảm nhận được giá trị thực sự của việc đọc.

Tuy nhiên, tôi cũng nhận thấy rằng học sinh rất hứng thú khi được tiếp cận với các hình thức đọc mới mẻ, sinh động như: nghe sách nói, kể chuyện bằng hình ảnh động, tham gia các trò chơi liên quan đến nội dung sách hoặc chia sẻ cảm nhận qua video clip. Các em dễ bị thu hút bởi yếu tố trực quan, tương tác và đặc biệt là công nghệ. Từ thực tiễn đó, tôi nhận thấy nếu biết cách tận dụng các công cụ công nghệ số hiện đại, kết hợp với các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, thì hoàn toàn có thể làm mới không gian thư viện và khơi dậy niềm yêu thích đọc sách trong học sinh.

Chính vì vậy, việc vận dụng chuyển đổi số và tổ chức các hoạt động sáng tạo trong phát triển văn hóa đọc là hướng đi phù hợp với nhu cầu và tâm lý của học sinh hiện nay. Đây cũng là cơ hội để thư viện nhà trường trở thành không gian học tập mở, nơi tri thức được lan tỏa theo cách nhẹ nhàng, hứng thú và bền vững hơn.

3. Thuận lợi và khó khăn

Trong quá trình triển khai các hoạt động phát triển văn hóa đọc tại trường tiểu học, tôi nhận thấy có nhiều yếu tố thuận lợi hỗ trợ tích cực cho việc thực hiện đề tài. Trước hết, nhà trường luôn quan tâm đầu tư cho thư viện, không chỉ về cơ sở vật chất mà còn khuyến khích giáo viên lồng ghép hoạt động đọc sách vào các môn học. Thư viện trường đã được bố trí không gian đọc riêng cho học sinh với nhiều đầu sách được bổ sung theo định kỳ, đa dạng thể loại, phù hợp với từng độ tuổi. Bên cạnh đó, đội ngũ giáo viên nhiệt tình, sẵn sàng phối hợp để tổ chức các hoạt động đọc, kể chuyện, thi tìm hiểu sách, tạo môi trường thuận lợi để khơi gợi niềm yêu thích sách cho học sinh. Đặc biệt, nhiều phụ huynh bắt đầu quan tâm hơn đến thói quen đọc sách của con, sẵn sàng tham gia các buổi đọc sách cùng con em mình khi nhà trường phát động.

Ngoài ra, việc ngành giáo dục đang thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số cũng là điều kiện thuận lợi để các trường học, trong đó có trường tôi, mạnh dạn ứng dụng công nghệ vào dạy học và quản lý thư viện. Việc học sinh đã quen sử dụng các thiết bị điện tử như máy tính bảng, điện thoại thông minh, máy chiếu, tivi... cũng tạo điều kiện để tổ chức các hoạt động đọc sách số trở nên dễ dàng, hấp dẫn và thân thiện hơn với các em.

Tuy vậy, quá trình thực hiện đề tài cũng gặp không ít khó khăn. Một trong những thách thức lớn nhất là nhận thức chưa đồng đều của học sinh về giá trị của việc đọc sách. Nhiều em chưa có kỹ năng đọc hiểu, dễ nản khi gặp sách có nhiều chữ hoặc nội dung vượt quá trình độ. Một số học sinh vẫn chưa được rèn luyện thói quen đọc sách hằng ngày, chủ yếu tiếp cận thông tin qua video hoặc trò chơi điện tử, dẫn đến khả năng tập trung chưa cao khi đọc sách truyền thống. Về phía giáo viên, không phải ai cũng thành thạo công nghệ để tích hợp linh hoạt các hình thức chuyển đổi số vào hoạt động thư viện. Thêm vào đó, thời lượng học tập trên lớp đã dày, nên việc dành thời gian riêng cho hoạt động thư viện đòi hỏi sự sắp xếp và phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận trong trường.

Một khó khăn khác là cơ sở vật chất và đường truyền Internet ở một số thời điểm chưa thật sự ổn định, gây gián đoạn khi triển khai các hoạt động đọc sách số. Không phải học sinh nào cũng có thiết bị cá nhân để truy cập thư viện số ở nhà, điều này ảnh hưởng đến hiệu quả lan tỏa của hoạt động đọc sách trong cộng đồng.

Dù còn nhiều khó khăn, nhưng với tinh thần chủ động, sáng tạo và sự phối hợp tích cực giữa giáo viên, học sinh và phụ huynh, tôi tin rằng việc vận dụng chuyển đổi số và tổ chức các hoạt động sáng tạo trong phát triển văn hóa đọc sẽ từng bước mang lại hiệu quả thiết thực và bền vững trong nhà trường.

4. Khảo sát thực trạng

Để xác định đúng vấn đề cần nghiên cứu và triển khai các giải pháp phù hợp, tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng văn hóa đọc trong học sinh tiểu học tại đơn vị công tác vào đầu năm học. Khảo sát được thực hiện trên 120 học sinh thuộc khối lớp 2 đến lớp 5, với các câu hỏi xoay quanh thói quen đọc sách, mức độ đến thư viện, sở thích khi đọc và hình thức đọc sách các em ưa chuộng.

Kết quả cho thấy, chỉ có khoảng 28% học sinh đến thư viện thường xuyên (trên 1 lần/tuần), trong khi đó có đến 45% học sinh gần như không đến thư viện trong suốt tháng. Khi được hỏi về nguyên nhân, phần lớn học sinh cho biết: “không thấy hứng thú”, “không biết nên đọc gì”, “sách toàn chữ, không có hình ảnh” hoặc “em thích chơi điện thoại hơn”. Đặc biệt, khi đề cập đến các hình thức đọc sách như sách điện tử, sách có âm thanh hoặc video kể chuyện, có đến 72% học sinh tỏ ra thích thú và muốn tham gia nếu nhà trường tổ chức các hoạt động như vậy.

Qua quan sát tại thư viện trường, tôi nhận thấy một số em có thói quen mượn sách theo phong trào hoặc theo yêu cầu của giáo viên, nhưng không thực sự hứng thú với nội dung sách. Việc sắp xếp sách dù đã có sự phân loại nhưng chưa rõ ràng theo trình độ đọc, chưa có bảng mã màu hoặc hướng dẫn dễ hiểu cho học sinh nhỏ tuổi. Các tiết đọc thư viện diễn ra theo lịch nhưng còn mang tính hình thức, chưa có nhiều tương tác hoặc hoạt động phụ trợ để tạo cảm hứng.

Từ kết quả khảo sát và thực tiễn quan sát, tôi nhận thấy rằng: học sinh tiểu học hoàn toàn có nhu cầu và tiềm năng phát triển văn hóa đọc, nhưng cần có những phương pháp tổ chức linh hoạt, đổi mới và gần gũi hơn với đặc điểm tâm lý lứa tuổi. Việc ứng dụng các hình thức chuyển đổi số và tổ chức hoạt động sáng tạo chính là hướng đi phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả đọc sách trong trường tiểu học hiện nay.

5. Nội dung biện pháp.

Giải pháp 1: Xây dựng thư viện số trường học – truy cập sách qua mã QR

Trong thời đại công nghệ số, việc tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận tài liệu học tập mọi lúc, mọi nơi là yêu cầu cấp thiết. Thư viện truyền thống tuy vẫn giữ vai trò quan trọng nhưng đang dần bộc lộ hạn chế trong việc thu hút học sinh, nhất là khi thời gian đọc bị bó hẹp trong khung giờ cố định và không gian thư viện còn giới hạn. Việc xây dựng thư viện số kết hợp với truy cập tài liệu qua mã QR là một giải pháp hữu hiệu để đổi mới hình thức tổ chức thư viện theo hướng thân thiện, linh hoạt và hiện đại. Đây không chỉ là bước đi cụ thể trong lộ trình chuyển đổi số của nhà trường, mà còn là cách để tạo sự hấp dẫn cho hoạt động đọc, biến việc đọc sách trở thành một trải nghiệm mới lạ, gần gũi với thế giới công nghệ quen thuộc của học sinh.

Để thực hiện giải pháp này, tôi đã phối hợp với giáo viên thư viện lựa chọn các đầu sách phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu học, đặc biệt là các sách truyện tranh, truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn và sách kỹ năng sống. Sau đó, sử dụng ứng dụng Canva và phần mềm chuyển đổi PDF sang mã QR (như QRCode Monkey, PDF2QR, hoặc tích hợp qua Google Drive), tôi tạo mã QR cho từng cuốn sách dưới dạng tài liệu điện tử. Mỗi mã QR được in màu, ép plastic và dán lên bảng “Góc sách số” tại thư viện hoặc hành lang lớp học. Đồng thời, tôi thiết kế bảng hướng dẫn sử dụng mã QR bằng hình ảnh minh họa đơn giản, dễ hiểu để các em dễ dàng làm quen.

Bên cạnh đó, tôi lập một “Danh mục sách số” gửi đến phụ huynh qua nhóm Zalo lớp học để các em có thể truy cập đọc sách tại nhà bằng điện thoại hoặc máy tính bảng của gia đình. Trong mỗi tiết đọc thư viện, tôi hướng dẫn học sinh cách quét mã QR và khuyến khích các em viết cảm nhận sau khi đọc vào “Sổ tay bạn đọc thông minh”. Ví dụ, sau khi đọc truyện “Sự tích cây khế” qua mã QR, em Minh lớp 4A đã chia sẻ cảm nghĩ: “Con chim biết nói trong truyện làm con thấy thích thú. Em học được bài học về lòng tham và sự chia sẻ”. Những chia sẻ này được tôi tập hợp và trưng bày ở góc đọc sáng tạo để lan tỏa tinh thần đọc sách đến các bạn khác.

Chỉ sau hai tháng triển khai thư viện số qua mã QR, tôi nhận thấy sự thay đổi rõ rệt trong thái độ đọc của học sinh. Các em tỏ ra rất hào hứng khi được sử dụng điện thoại để quét mã, đọc truyện tranh màu sắc sinh động ngay tại lớp hoặc ở nhà. Số lượng học sinh đọc sách ngoài giờ tăng đáng kể, đặc biệt là những em trước đây ít đến thư viện. Theo thống kê từ “Sổ tay bạn đọc thông minh”, mỗi tuần có trung bình 70–80 lượt học sinh ghi lại cảm nhận sau khi đọc sách số, trong đó có nhiều em đọc từ 3–5 truyện/tuần.

Phụ huynh cũng có phản hồi tích cực khi thấy con mình chủ động đọc sách tại nhà mà không cần ép buộc. Một số phụ huynh còn đề xuất cùng nhà trường bổ sung thêm sách tiếng Anh, sách song ngữ hoặc sách kỹ năng sống qua mã QR. Đặc biệt, trong “Ngày hội đọc sách” được tổ chức vào tháng 4, nhiều em đã mạnh dạn giới thiệu những cuốn sách số mình yêu thích trước toàn trường bằng PowerPoint sinh động kèm ảnh chụp mã QR để các bạn khác cùng truy cập. Điều này chứng tỏ rằng: giải pháp thư viện số không chỉ giúp học sinh hứng thú đọc sách, mà còn góp phần phát triển kỹ năng thuyết trình, công nghệ thông tin và kết nối cộng đồng học đường theo hướng tích cực, bền vững.

Giải pháp 2: Tổ chức hoạt động “Kể sách bằng công nghệ” – học sinh tạo video kể chuyện bằng AI

Một trong những cách hiệu quả để giúp học sinh ghi nhớ nội dung sách và phát triển tư duy ngôn ngữ chính là kể lại câu chuyện đã đọc bằng lời của chính mình. Tuy nhiên, ở lứa tuổi tiểu học, nhiều em còn rụt rè, ngại thể hiện trước đám đông hoặc chưa đủ kỹ năng diễn đạt trôi chảy. Việc đưa công nghệ vào hoạt động kể chuyện không chỉ giúp học sinh vượt qua rào cản tâm lý, mà còn tạo nên sân chơi sáng tạo, nơi các em có thể “kể sách” theo cách riêng của mình thông qua hình ảnh, âm thanh và video. Đây là giải pháp giúp phát triển toàn diện kỹ năng đọc hiểu, tư duy hình ảnh, khả năng thuyết trình, công nghệ và sự tự tin cho học sinh – đúng với định hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học trong chương trình giáo dục phổ thông mới.

Sau mỗi tiết đọc thư viện hoặc khi học sinh hoàn thành một cuốn sách, tôi tổ chức hoạt động “Kể sách bằng công nghệ” như một nhiệm vụ nhỏ, khuyến khích các em trình bày lại nội dung truyện mình yêu thích thông qua việc tạo video kể chuyện. Tôi hướng dẫn học sinh sử dụng các công cụ đơn giản như Canva video, PowerPoint ghi âm, hoặc ClipAI để tạo video. Với những lớp lớn như khối 4, khối 5, các em có thể tự nhập lời kể, chọn hình nền hoạt hình và thu âm giọng đọc để tạo thành sản phẩm hoàn chỉnh. Với lớp nhỏ hơn, giáo viên có thể hỗ trợ sắp xếp câu từ, các em chỉ cần thu âm lời kể và chọn hình minh họa.

Ví dụ, sau khi đọc truyện “Cậu bé tóc rối”, em Khánh lớp 5B đã sử dụng Canva để tạo một video kể chuyện dài gần 2 phút. Em lựa chọn các hình ảnh động phù hợp với nội dung truyện, thu âm bằng giọng đọc của mình và thêm phụ đề bên dưới. Video của em được chiếu trong buổi sinh hoạt lớp và nhận được sự cổ vũ nồng nhiệt từ các bạn. Từ đó, các bạn khác trong lớp cũng hào hứng tham gia hoạt động này, xem đó như một trò chơi sáng tạo thú vị.

Để lan tỏa hoạt động, tôi đề xuất giáo viên chủ nhiệm mỗi lớp tổ chức một buổi “Triển lãm video kể chuyện” theo nhóm vào cuối tháng, chọn ra video tiêu biểu trình chiếu trong “Ngày hội đọc sách”. Các sản phẩm được lưu trữ trong thư mục chung của lớp hoặc thư viện số của trường để các em có thể cùng chia sẻ, học hỏi lẫn nhau.

Sau khi triển khai hoạt động “Kể sách bằng công nghệ” trong vòng ba tháng, số lượng học sinh tham gia tăng đều theo từng tuần. Ban đầu chỉ có vài học sinh khối 5 thử nghiệm, nhưng sau đó đã lan tỏa đến các lớp khối 3, 4, với sự hỗ trợ tích cực từ giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh. Có tuần, mỗi lớp gửi về thư viện từ 4–6 video kể chuyện, nội dung đa dạng từ truyện cổ tích, ngụ ngôn đến sách kỹ năng sống.

Hoạt động này giúp các em hứng thú hơn với việc đọc sách, bởi khi biết mình sẽ phải kể lại bằng hình ảnh và giọng nói, các em chủ động đọc kỹ, ghi chú chi tiết, suy nghĩ sâu sắc hơn về nội dung. Nhiều em vốn nhút nhát nay trở nên tự tin hơn khi trình bày trước lớp. Đặc biệt, một số học sinh thể hiện khả năng công nghệ nổi bật như chỉnh sửa video, ghép nhạc, chọn hình ảnh sinh động… góp phần làm cho hoạt động thư viện trở nên sống động, hấp dẫn hơn bao giờ hết.

Phụ huynh cũng bày tỏ sự vui mừng khi thấy con mình vừa đọc sách, vừa học kỹ năng công nghệ và thuyết trình một cách tự nhiên. Có phụ huynh còn đề xuất nhà trường tạo một kênh YouTube nội bộ để đăng tải những video tiêu biểu như một cách động viên tinh thần học sinh. Qua đó có thể khẳng định, “Kể sách bằng công nghệ” không chỉ là một hoạt động đổi mới trong phát triển văn hóa đọc, mà còn là bước đệm nuôi dưỡng năng lực sáng tạo, truyền cảm hứng và niềm tự hào cho học sinh tiểu học trong thời đại số.

Giải pháp 3: Tổ chức “Ngày hội đọc sách đa phương tiện” – kết hợp sách giấy, hình ảnh, âm thanh và trò chơi tương tác

Đối với học sinh tiểu học, việc đọc sách không thể tách rời khỏi yếu tố trải nghiệm và cảm xúc. Nếu hoạt động đọc sách được tổ chức như một sự kiện đặc biệt, có không khí vui tươi, sinh động và lôi cuốn thì chắc chắn sẽ để lại ấn tượng sâu sắc, từ đó hình thành hứng thú và thói quen đọc lâu dài. Trong bối cảnh chuyển đổi số, ngày hội đọc sách không chỉ giới hạn trong việc trưng bày sách truyền thống, mà cần được kết hợp với các thiết bị công nghệ, các trò chơi tương tác thông minh để tạo nên một không gian học tập mở, đa giác quan và hấp dẫn hơn với học sinh. Đây là giải pháp mang tính cộng đồng cao, giúp lan tỏa văn hóa đọc không chỉ trong học sinh mà còn đến giáo viên, phụ huynh và toàn trường.

Tôi lên kế hoạch tổ chức “Ngày hội đọc sách đa phương tiện” theo hình thức sự kiện thường niên, diễn ra vào tháng 4 – thời điểm kỷ niệm Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam. Sự kiện diễn ra tại sân trường và thư viện, với nhiều khu vực đọc và hoạt động trải nghiệm được phân chia rõ ràng. Trong đó, điểm nhấn là các góc đọc sách thông minh bao gồm: góc sách giấy, góc sách số (sử dụng máy tính bảng để quét mã QR đọc truyện), góc nghe sách nói (tai nghe và loa kể chuyện tự động), và góc xem video hoạt hình hóa các truyện dân gian nổi tiếng.

Bên cạnh đó, tôi phối hợp cùng giáo viên và đội phát thanh măng non tổ chức các trò chơi tương tác như: thi tìm sách theo gợi ý AI, thi vẽ nhân vật truyện, ghép bìa sách, vượt chướng ngại vật bằng câu hỏi về nội dung sách… Mỗi hoạt động đều có phần thưởng nhỏ nhằm khích lệ sự tham gia của các em. Đặc biệt, tôi mời phụ huynh tham gia cùng con trong hoạt động “Cha mẹ cùng đọc sách”, nơi các em ngồi bên bố mẹ để đọc và chia sẻ cảm nhận.

Ví dụ, tại góc sách số, tôi dán mã QR của truyện “Sự tích hoa mào gà” bên cạnh hình minh họa bông hoa đỏ rực, học sinh chỉ cần dùng máy tính bảng quét mã để đọc truyện trực tiếp. Ở góc sách nói, em Vy lớp 2A chăm chú nghe truyện “Thỏ anh và thỏ em” bằng tai nghe, sau đó mạnh dạn trả lời câu hỏi của cô thủ thư và được thưởng một sticker bạn đọc chăm ngoan.

Để ngày hội trở nên sinh động, tôi thiết kế banner, thẻ tham gia đọc sách, thẻ điểm danh hoạt động cho từng học sinh. Cuối chương trình, những bạn tích cực nhất sẽ được tuyên dương và trao quà nhỏ như sách mini, bookmark sáng tạo, bảng vinh danh bạn đọc nổi bật được dán ở thư viện.

Ngày hội đọc sách đa phương tiện đã thu hút sự tham gia của toàn bộ học sinh trong trường, với hơn 95% học sinh tham gia ít nhất 3 hoạt động đọc sách trong sự kiện. Nhiều học sinh trước đó chưa từng đến thư viện cũng tỏ ra thích thú khi lần đầu được trải nghiệm các hình thức đọc mới. Theo thống kê từ phiếu điểm danh, có trên 70% học sinh tham gia đầy đủ các khu vực đọc sách và trò chơi, trong đó học sinh khối 2 và 3 có mức độ hào hứng cao nhất.

Sau sự kiện, số lượt mượn sách trong thư viện tăng gấp đôi so với tuần trước đó. Các em chủ động nhắc giáo viên cho mượn thêm sách, chia sẻ với bạn bè về những cuốn sách hay đã đọc. Phụ huynh cũng phản hồi tích cực và mong muốn nhà trường duy trì hoạt động này hằng năm. Một số phụ huynh còn đề nghị được hỗ trợ sách truyện để tặng lại thư viện, thể hiện sự chung tay phát triển văn hóa đọc bền vững.

Quan trọng hơn cả, ngày hội đã góp phần thay đổi nhận thức của học sinh về việc đọc sách – từ một nhiệm vụ trở thành một hoạt động vui, tự nguyện và đầy hứng thú. Đây chính là nền tảng vững chắc để văn hóa đọc lan tỏa sâu rộng và bền lâu trong trường tiểu học trong thời đại công nghệ.

Giải pháp 4: Phát triển “Câu lạc bộ đọc sách sáng tạo” – kết nối học sinh, phụ huynh và giáo viên

Phát triển văn hóa đọc không thể chỉ diễn ra đơn lẻ trong giờ thư viện hoặc vài sự kiện mang tính phong trào, mà cần được duy trì như một hoạt động thường xuyên, gắn bó với đời sống học tập của học sinh. Việc thành lập Câu lạc bộ đọc sách sáng tạo là một giải pháp có ý nghĩa lâu dài và bền vững, nhằm tạo ra một cộng đồng học sinh yêu sách, nơi các em có thể chia sẻ sở thích đọc, phát triển kỹ năng ngôn ngữ, thể hiện sự sáng tạo, đồng thời gắn kết với giáo viên và phụ huynh trong quá trình hình thành thói quen đọc. Đây cũng là môi trường mở giúp học sinh rèn luyện sự tự tin, kỹ năng làm việc nhóm, tổ chức hoạt động và đặc biệt là nuôi dưỡng tình yêu với tri thức từ chính trải nghiệm của mình.

Tôi đề xuất với Ban Giám hiệu thành lập “Câu lạc bộ đọc sách sáng tạo” hoạt động định kỳ 2 tuần/lần. Câu lạc bộ có sự tham gia của học sinh từ khối 3 đến khối 5, mỗi lớp cử từ 4–6 bạn đăng ký tham gia theo nguyện vọng, ưu tiên những em yêu thích đọc sách, kể chuyện hoặc sáng tác. Mỗi buổi sinh hoạt sẽ có chủ đề cụ thể, chẳng hạn như: “Sách em yêu”, “Truyện kể bằng tranh”, “Chúng mình làm sách mini”, “Cha mẹ cùng đọc sách”, “Giới thiệu sách bằng sơ đồ tư duy”...

Trong từng buổi sinh hoạt, học sinh sẽ được trình bày nội dung cuốn sách mình yêu thích bằng nhiều hình thức: thuyết trình, vẽ tranh minh họa, diễn kịch hóa tình huống trong truyện, tạo sơ đồ tư duy bằng giấy hoặc PowerPoint, thậm chí thiết kế sách mini bằng Canva. Tôi mời một số phụ huynh có khả năng kể chuyện, viết lách hoặc yêu thích đọc sách đến cùng tham gia và hướng dẫn con em mình làm sản phẩm. Các video, tranh vẽ, sơ đồ hoặc sách mini do học sinh tạo ra sẽ được trưng bày trong thư viện để lan tỏa đến toàn trường.

Ví dụ, trong buổi sinh hoạt chủ đề “Sách em yêu”, em Huy lớp 4A mang đến một quyển truyện ngụ ngôn “Cáo và quạ” và trình bày nội dung truyện bằng tranh tự vẽ. Em dán tranh lên bảng, kể lại câu chuyện bằng lời văn của mình và kết thúc bằng bài học: “Đừng bao giờ để lời khen làm mờ mắt ta”. Sau phần trình bày, các bạn cùng thảo luận và chia sẻ cảm nghĩ, giúp tiết mục trở nên sôi nổi và ý nghĩa.

Để động viên học sinh, tôi thiết kế “Thẻ bạn đọc sáng tạo” – mỗi lần tham gia câu lạc bộ, các em được tích một dấu sao. Cuối học kỳ, học sinh tích đủ số sao sẽ được trao giấy chứng nhận “Bạn đọc tiêu biểu” trước toàn trường.

Sau hơn một học kỳ triển khai, Câu lạc bộ đọc sách sáng tạo đã trở thành một hoạt động được học sinh háo hức mong đợi. Mỗi buổi sinh hoạt đều thu hút trên 30 học sinh tham gia trực tiếp và nhiều bạn khác đến xem, cổ vũ. Các em bắt đầu chủ động đề xuất chủ đề, chuẩn bị bài thuyết trình, vẽ tranh và luyện kể chuyện từ trước – điều mà trước đây rất ít học sinh tiểu học có thể làm được. Đặc biệt, một số em nhút nhát dần trở nên mạnh dạn khi được trình bày trong môi trường thân thiện, không áp lực.

Phụ huynh cũng rất tích cực phối hợp. Nhiều cha mẹ cùng con chuẩn bị nội dung, tạo video kể chuyện tại nhà hoặc lên thư viện hỗ trợ giáo viên. Sự kết nối ba bên: học sinh – giáo viên – phụ huynh đã tạo nên động lực lớn để duy trì hoạt động bền vững. Nhà trường ghi nhận câu lạc bộ như một mô hình hay để nhân rộng, và dự kiến đưa hoạt động này vào kế hoạch thường niên.

Qua hoạt động câu lạc bộ, văn hóa đọc trong học sinh không chỉ được nuôi dưỡng bằng sách, mà còn bằng trải nghiệm, bằng chia sẻ, bằng sự lan tỏa niềm vui đến từ cộng đồng. Đó chính là nền tảng vững chắc để việc đọc sách không còn là nhiệm vụ, mà trở thành nhu cầu và thói quen tự nhiên trong tâm hồn trẻ thơ.

6. Kết quả nghiên cứu, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và hiệu quả ứng dụng

Sau quá trình triển khai các giải pháp vận dụng chuyển đổi số kết hợp hoạt động sáng tạo trong phát triển văn hóa đọc, tôi nhận thấy những chuyển biến rõ nét cả về thói quen, thái độ và kỹ năng đọc sách của học sinh. Nếu như trước đây, việc đọc sách phần lớn chỉ diễn ra trong tiết đọc thư viện và mang tính hình thức, thì hiện nay học sinh đã bắt đầu xem việc đọc sách như một phần trong đời sống học đường hằng ngày. Nhiều em chủ động đến thư viện, tích cực truy cập sách số tại nhà, chia sẻ nội dung sách yêu thích qua video kể chuyện và tham gia các hoạt động đọc sách với tinh thần vui vẻ, tự nguyện.

Các giải pháp như: thư viện số qua mã QR, kể sách bằng công nghệ, ngày hội đọc sách đa phương tiện và câu lạc bộ đọc sách sáng tạo không chỉ tạo được hứng thú ban đầu mà còn duy trì ảnh hưởng tích cực lâu dài. Tỉ lệ học sinh đến thư viện tăng rõ rệt; trung bình mỗi tuần có từ 60 đến 80 lượt truy cập sách số, số lượt mượn sách giấy tăng gấp đôi so với đầu năm học. Bên cạnh đó, chất lượng cảm thụ văn học, kỹ năng viết và trình bày miệng của học sinh cũng được cải thiện đáng kể, thể hiện qua các tiết học Tập làm văn, các hoạt động kể chuyện, thuyết trình trong lớp hoặc qua các sản phẩm sách mini, tranh vẽ, video học sinh tự thiết kế. Phụ huynh cũng đánh giá cao sự thay đổi này, đồng thời tích cực đồng hành cùng nhà trường trong việc nuôi dưỡng văn hóa đọc cho con em mình.

Về mặt khoa học, đề tài đã đưa ra cách tiếp cận mới trong tổ chức hoạt động thư viện bằng việc tích hợp công nghệ – một hướng đi phù hợp với xu thế đổi mới giáo dục trong giai đoạn chuyển đổi số hiện nay. Thay vì duy trì cách đọc truyền thống, các giải pháp đề xuất trong đề tài đã góp phần mở rộng khái niệm "đọc sách" theo hướng đa phương tiện, tương tác và sáng tạo, từ đó thúc đẩy sự phát triển toàn diện cho học sinh. Đề tài cũng khẳng định rằng: việc phát triển văn hóa đọc trong học sinh tiểu học sẽ đạt hiệu quả bền vững hơn nếu được tổ chức bằng hình thức gần gũi với tâm lý trẻ em, có sự đồng hành của phụ huynh và được hỗ trợ bởi công nghệ hiện đại.

Về phạm vi ứng dụng, các giải pháp trong đề tài hoàn toàn có thể áp dụng rộng rãi trong các trường tiểu học có điều kiện cơ sở vật chất ở mức trung bình khá trở lên. Đặc biệt, những trường đã có phòng đọc, có thiết bị CNTT cơ bản như máy chiếu, máy tính bảng, đường truyền Internet ổn định sẽ triển khai dễ dàng hơn. Ngoài ra, các hoạt động sáng tạo trong đề tài không đòi hỏi đầu tư lớn, phần lớn dựa vào sự chủ động của giáo viên, sự phối hợp với phụ huynh và tinh thần tự giác, sáng tạo của học sinh. Với cách làm phù hợp, các trường khác cũng có thể học tập, điều chỉnh để tổ chức linh hoạt theo điều kiện thực tiễn, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả dạy học, giáo dục toàn diện và phát triển văn hóa học đường tích cực trong nhà trường.

7. Bài học kinh nghiệm

Quá trình triển khai đề tài “Vận dụng chuyển đổi số và các hoạt động sáng tạo để phát triển văn hóa đọc trong trường tiểu học” đã mang lại cho tôi nhiều trải nghiệm quý báu và bài học sâu sắc trong công tác giáo dục. Trước hết, tôi nhận ra rằng để văn hóa đọc thật sự lan tỏa và trở thành thói quen bền vững, thì cách tổ chức hoạt động đọc sách cần thay đổi phù hợp với tâm lý học sinh hiện đại. Sách không chỉ là những trang giấy, mà còn có thể tồn tại dưới dạng hình ảnh, âm thanh, video và các hình thức số hóa đa dạng khác – điều đó giúp học sinh cảm thấy gần gũi hơn, dễ tiếp cận hơn với tri thức.

Tôi cũng rút ra bài học rằng: sự thành công của một sáng kiến không thể đến từ một cá nhân, mà phải là kết quả của sự phối hợp đồng bộ giữa các lực lượng trong nhà trường. Khi giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, nhân viên thư viện cùng chung tay tổ chức, hướng dẫn và tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm đọc sách theo những cách thức sáng tạo thì văn hóa đọc mới thực sự sống trong từng lớp học, từng học sinh. Đặc biệt, khi phụ huynh được đồng hành và góp phần vào các hoạt động đọc cùng con, giá trị của việc đọc sách càng được nâng cao và duy trì lâu dài.

Ngoài ra, tôi nhận thấy rằng việc ứng dụng công nghệ trong giáo dục chỉ thật sự hiệu quả khi được tích hợp linh hoạt, đúng mục tiêu và phù hợp với đối tượng học sinh. Không phải cứ có thiết bị hiện đại là sẽ tạo nên hứng thú, mà điều quan trọng là cách vận dụng – từ ngôn ngữ, hình ảnh đến hình thức tổ chức – đều phải gợi được sự tò mò, niềm vui khám phá trong mỗi đứa trẻ.

Từ những trải nghiệm thực tiễn, tôi càng tin tưởng sâu sắc rằng: khi giáo viên yêu sách, sáng tạo và kiên trì với mục tiêu nuôi dưỡng văn hóa đọc thì học sinh sẽ dần hình thành thói quen đọc một cách tự nhiên. Đó không chỉ là sự chuyển biến trong hành vi, mà còn là nền tảng để hình thành nhân cách tốt đẹp, trí tuệ bền vững và lòng yêu học tập cho các em – những công dân tương lai của xã hội tri thức.

Ứng dụng phương pháp dạy học tích cực để nâng cao nề nếp cho học sinh lớp 1

PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận đề tài

Việc hình thành và phát triển văn hóa đọc trong học sinh tiểu học không chỉ là nhiệm vụ riêng của thư viện trường học, mà còn là một phần quan trọng trong chiến lược giáo dục toàn diện, giúp các em nuôi dưỡng tình yêu tri thức, rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ, khả năng tư duy và phẩm chất đạo đức. Trong thời đại chuyển đổi số, nếu không có sự đổi mới mạnh mẽ về hình thức tổ chức và phương pháp tiếp cận thì việc đọc sách rất dễ bị lãng quên, nhường chỗ cho các hình thức giải trí dễ dãi, kém giá trị. Vì vậy, đề tài “Vận dụng chuyển đổi số và các hoạt động sáng tạo để phát triển văn hóa đọc trong trường tiểu học” mang ý nghĩa thiết thực, giúp giáo viên, học sinh và phụ huynh cùng nhìn lại vai trò của sách trong đời sống học đường hiện đại, từ đó khơi gợi lại niềm say mê đọc sách trong từng em nhỏ, từng lớp học.

Trong quá trình thực hiện, tôi đã lựa chọn và triển khai bốn giải pháp trọng tâm: (1) Xây dựng thư viện số trường học và truy cập sách bằng mã QR; (2) Tổ chức hoạt động “Kể sách bằng công nghệ” để học sinh thể hiện sáng tạo qua video kể chuyện; (3) Thiết kế “Ngày hội đọc sách đa phương tiện” với sự kết hợp giữa sách, hình ảnh, âm thanh và trò chơi tương tác; (4) Phát triển “Câu lạc bộ đọc sách sáng tạo” nhằm kết nối học sinh, phụ huynh và giáo viên. Các giải pháp đều được xây dựng dựa trên nền tảng thực tiễn, phù hợp với tâm lý học sinh tiểu học và có thể nhân rộng trong điều kiện cơ sở vật chất của nhiều nhà trường hiện nay. Kết quả thu được cho thấy sự chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành vi đọc sách của học sinh, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện và xây dựng môi trường học tập thân thiện, hiện đại.

Từ những gì đã thực hiện và quan sát, tôi tin tưởng rằng: nếu mỗi thầy cô giáo là một người truyền cảm hứng đọc sách, nếu mỗi lớp học đều có không gian nhỏ dành cho sách, nếu mỗi phụ huynh đều dành thời gian đọc sách cùng con, thì văn hóa đọc sẽ không còn là khẩu hiệu, mà sẽ sống động, lan tỏa trong từng trang sách, từng ánh mắt say mê, từng câu chuyện kể ngây ngô nhưng sâu sắc của học sinh. Và chính những điều giản dị ấy sẽ góp phần làm nên những thế hệ học sinh biết đọc, biết nghĩ, biết yêu và biết sống – đúng với tinh thần của một nền giáo dục nhân văn trong kỷ nguyên số.

2. Kiến nghị

Để việc vận dụng chuyển đổi số và các hoạt động sáng tạo trong phát triển văn hóa đọc đạt hiệu quả bền vững, tôi xin đề xuất một số kiến nghị sau:

1. Đối với nhà trường:

Cần tiếp tục quan tâm đầu tư cơ sở vật chất cho thư viện, đặc biệt là các thiết bị phục vụ hoạt động đọc sách số như máy tính bảng, tai nghe, loa kể chuyện, máy chiếu mini. Đồng thời, nhà trường nên đưa hoạt động phát triển văn hóa đọc trở thành nội dung trong kế hoạch năm học, gắn với các phong trào thi đua, hoạt động ngoại khóa và các tiêu chí đánh giá giáo viên chủ nhiệm, nhằm khuyến khích giáo viên tích cực lồng ghép đọc sách vào quá trình dạy học.

2. Đối với giáo viên:

Mỗi thầy cô nên là một người truyền cảm hứng đọc sách cho học sinh bằng chính tình yêu sách của mình. Giáo viên cần chủ động cập nhật kỹ năng ứng dụng công nghệ vào tổ chức các hoạt động đọc sáng tạo như: thiết kế mã QR truy cập sách, tạo video kể chuyện mẫu, xây dựng góc đọc thông minh trong lớp học. Đồng thời, tăng cường phối hợp với phụ huynh để duy trì thói quen đọc sách cho học sinh tại nhà.

3. Đối với phụ huynh:

Gia đình đóng vai trò rất lớn trong việc duy trì và lan tỏa thói quen đọc của trẻ. Phụ huynh cần tạo điều kiện cho con tiếp cận sách đa dạng tại nhà, dành thời gian đọc cùng con và tham gia vào các hoạt động đọc sách của nhà trường. Ngoài ra, phụ huynh có thể góp phần làm phong phú thêm thư viện nhà trường thông qua các hình thức như tặng sách, hỗ trợ thiết bị đọc hoặc chia sẻ kinh nghiệm đọc sách trong các buổi sinh hoạt câu lạc bộ.

4. Đối với cấp quản lý:

Phòng Giáo dục và Đào tạo cần tổ chức các lớp tập huấn chuyên đề về phát triển văn hóa đọc và chuyển đổi số trong thư viện trường học cho giáo viên và cán bộ thư viện. Đồng thời, có cơ chế khuyến khích và nhân rộng các mô hình thư viện sáng tạo, thư viện số hiệu quả, tạo điều kiện để các đơn vị học tập lẫn nhau và nâng cao chất lượng hoạt động thư viện toàn ngành.

Biện pháp chủ nhiệm lớp 5 mới nhất

Biện pháp lớp 5 mới nhất

Mọi chi tiết xin liên hệ: 

- Điện thoại Holine: 0847355079

- Zalo (không kết bạn): 0942137445

- Gmail: bienphapgiaoduc@gmail.com

Đây là Sáng kiến mới 100%, do thầy Lê Hồng Minh thiết kế nhằm hỗ trợ miễn phí cho giáo viên phục vụ công việc dạy học và được đăng tải độc quyền trên website bienphap.vn. Thầy nghiêm cấm tất cả mọi người không được phép chia sẻ lại hoặc buôn bán trên tất cả các trang mạng xã hội dưới bất cứ hình thức nào!