sáng kiến Xây dựng lớp học đoàn kết để phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh lớp 3

Phần I. MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong bối cảnh giáo dục hiện nay, việc hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh tiểu học không chỉ là yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 mà còn là nhiệm vụ cốt lõi của mỗi giáo viên. Một tập thể lớp đoàn kết chính là môi trường thuận lợi để các em rèn luyện kỹ năng sống, phát triển nhân cách, đồng thời tạo tiền đề vững chắc cho kết quả học tập. Lứa tuổi học sinh lớp 3 đang trong giai đoạn hình thành mạnh mẽ về nhận thức, cảm xúc và hành vi; các em bắt đầu biết quan sát, so sánh, học hỏi lẫn nhau, biết yêu thương, chia sẻ nhưng cũng dễ nảy sinh mâu thuẫn nếu thiếu sự định hướng. Bởi vậy, việc xây dựng một tập thể đoàn kết, biết hợp tác và hỗ trợ nhau sẽ giúp các em phát triển hài hòa cả trí tuệ lẫn tâm hồn.

Thực tế cho thấy, ở nhiều lớp học, tinh thần đoàn kết chưa thực sự bền chặt. Một số em còn nhút nhát, ngại chia sẻ, hoặc chưa biết cách hòa nhập cùng bạn bè; một số khác lại dễ nổi nóng, thiếu kiềm chế cảm xúc dẫn đến xích mích nhỏ. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý học tập, khiến bầu không khí lớp học đôi khi căng thẳng, kém sôi nổi. Nếu giáo viên không kịp thời uốn nắn và tạo ra các hoạt động gắn kết, các em sẽ khó phát huy hết khả năng, khó đạt hiệu quả cao trong học tập cũng như rèn luyện phẩm chất.

Tại lớp 3 mà tôi phụ trách, bên cạnh những thuận lợi về sự quan tâm của nhà trường và phụ huynh, vẫn tồn tại những hạn chế nhất định. Có em còn rụt rè, ít giao tiếp; có em quá hiếu động, dễ tranh cãi với bạn; cũng có trường hợp phụ huynh đi làm xa, ít thời gian đồng hành cùng con. Những yếu tố này nếu không được xử lý khéo léo sẽ làm giảm tính gắn kết của tập thể. Là giáo viên chủ nhiệm, tôi nhận thức rõ rằng muốn lớp học trở thành nơi các em thấy vui mỗi ngày, trước hết phải giúp các em biết yêu thương, tôn trọng, hợp tác và sẵn sàng giúp đỡ nhau.

Chính vì vậy, tôi lựa chọn và triển khai đề tài “Xây dựng lớp học đoàn kết để phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh lớp 3” với mục tiêu tạo nên một môi trường học tập thân thiện, ấm áp, nơi mỗi học sinh cảm thấy mình được tôn trọng và có giá trị. Thông qua việc áp dụng những giải pháp phù hợp, tôi mong muốn giúp các em phát triển đồng thời các phẩm chất chủ yếu như nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm; đồng thời rèn luyện các năng lực cốt lõi như giao tiếp, hợp tác, tự chủ và tự học. Đây không chỉ là nền tảng cho sự tiến bộ trong học tập mà còn là hành trang quan trọng để các em trưởng thành và hòa nhập tốt hơn với xã hội trong tương lai.

2. Mục tiêu của sáng kiến

Sáng kiến nhằm xây dựng một tập thể lớp 3 đoàn kết, gắn bó, biết yêu thương, hỗ trợ lẫn nhau trong học tập và đời sống. Thông qua các hoạt động cụ thể, học sinh sẽ hình thành thói quen hợp tác, chia sẻ, biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của người khác. Đồng thời, sáng kiến hướng đến việc phát triển phẩm chất nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm; rèn luyện các năng lực quan trọng như giao tiếp, hợp tác, tự chủ và giải quyết vấn đề. Mục tiêu cuối cùng là tạo nên một môi trường học tập thân thiện, tích cực, nơi mỗi học sinh đều được khuyến khích phát huy thế mạnh cá nhân và cùng đóng góp vào thành công chung của tập thể.

3. Tính mới của sáng kiến

Điểm mới của sáng kiến là sự kết hợp hài hòa giữa giáo dục đạo đức, kỹ năng sống và phát triển năng lực thông qua việc xây dựng tinh thần đoàn kết trong lớp học. Thay vì chỉ dừng lại ở các quy định nội quy, sáng kiến chú trọng triển khai những hoạt động thực tế, có tính trải nghiệm cao, giúp học sinh tự nhận thức vai trò của mình trong tập thể. Các giải pháp được thiết kế phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi lớp 3, có lồng ghép yếu tố đổi mới phương pháp dạy học, khuyến khích học sinh chủ động tham gia vào việc xây dựng môi trường học tập. Bên cạnh đó, việc sử dụng các hình thức tổ chức phong phú như trò chơi nhóm, hoạt động cộng đồng, sinh hoạt lớp sáng tạo giúp các em rèn luyện kỹ năng hợp tác, quản lý cảm xúc và giải quyết mâu thuẫn một cách tích cực.

4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của sáng kiến là học sinh lớp 3 do tôi trực tiếp chủ nhiệm trong năm học. Phạm vi áp dụng sáng kiến tập trung vào các hoạt động trong lớp học, bao gồm giờ học chính khóa, giờ sinh hoạt lớp, hoạt động ngoài giờ lên lớp và một số chương trình ngoại khóa do nhà trường tổ chức. Sáng kiến cũng có thể được tham khảo và áp dụng cho các lớp tiểu học khác có điều kiện tương tự.

5. Phương pháp nghiên cứu

Trong quá trình thực hiện sáng kiến, tôi áp dụng các phương pháp sau:

Phương pháp quan sát: Theo dõi hành vi, thái độ, sự tương tác giữa các học sinh trong các hoạt động học tập và sinh hoạt.

Phương pháp điều tra, khảo sát: Sử dụng phiếu khảo sát và phỏng vấn nhanh học sinh, phụ huynh để nắm bắt thực trạng và nhu cầu.

Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Triển khai các giải pháp trong thực tế lớp học, điều chỉnh kịp thời để phù hợp với tình hình.

Phương pháp phân tích – tổng hợp: Đánh giá dữ liệu thu thập được, rút ra nhận xét và kết luận.

Phương pháp nêu gương và động viên khích lệ: Tạo động lực cho học sinh thông qua việc biểu dương, khen thưởng kịp thời các hành động đoàn kết, hợp tác.

Nâng cao phẩm chất, năng lực cho học sinh lớp 3 qua công tác chủ nhiệm

Phần II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN

1. Cơ sở lý luận

Trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, mục tiêu quan trọng là hình thành và phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực cho học sinh. Ở bậc tiểu học, ngoài việc trang bị kiến thức nền tảng, nhà trường còn có trách nhiệm giáo dục kỹ năng sống, bồi dưỡng tình cảm, thái độ và hành vi đúng đắn. Một trong những yếu tố quan trọng để thực hiện điều này là xây dựng được tập thể lớp đoàn kết, gắn bó – nơi các em được sống, học tập và phát triển trong môi trường an toàn, thân thiện và hợp tác.

Theo quan điểm của tâm lý học giáo dục, đoàn kết là mối liên kết giữa các cá nhân trong nhóm dựa trên sự tin tưởng, tôn trọng và chia sẻ mục tiêu chung. Đối với học sinh tiểu học, đặc biệt là lứa tuổi lớp 3, tinh thần đoàn kết không chỉ giúp các em cảm thấy an toàn về mặt tâm lý mà còn thúc đẩy động lực học tập, hình thành kỹ năng giao tiếp, hợp tác và giải quyết vấn đề. Khi các em biết hỗ trợ nhau, cùng chia sẻ khó khăn và thành công, năng lực cá nhân được phát huy tối đa trong sự cộng hưởng của tập thể.

Các nghiên cứu về giáo dục nhân cách cũng khẳng định rằng, môi trường học tập giàu tinh thần đoàn kết sẽ giúp học sinh phát triển đồng bộ các phẩm chất chủ yếu như nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. Đồng thời, năng lực giao tiếp và hợp tác – một trong ba năng lực chung của chương trình mới – được hình thành và củng cố thông qua các hoạt động tập thể. Những trải nghiệm trong lớp học đoàn kết còn giúp học sinh rèn luyện khả năng quản lý cảm xúc, biết kiềm chế, nhường nhịn và ứng xử văn minh với bạn bè.

Về phương diện giáo dục tiểu học, giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò then chốt trong việc định hướng và duy trì bầu không khí đoàn kết của lớp. Thông qua các hoạt động học tập và sinh hoạt, giáo viên không chỉ dạy kiến thức mà còn truyền tải giá trị sống, giúp học sinh thấm nhuần ý nghĩa của sự hợp tác, biết đặt lợi ích tập thể lên trên lợi ích cá nhân. Bằng việc áp dụng những biện pháp phù hợp, giáo viên có thể biến lớp học thành cộng đồng thu nhỏ, nơi mỗi học sinh cảm thấy mình là một phần quan trọng, có tiếng nói và trách nhiệm trong sự phát triển chung.

Như vậy, cơ sở lý luận của sáng kiến này được xây dựng trên quan điểm giáo dục lấy học sinh làm trung tâm, đề cao trải nghiệm thực tiễn, kết hợp giữa dạy học kiến thức và bồi dưỡng phẩm chất – năng lực. Việc xây dựng lớp học đoàn kết cho học sinh lớp 3 không chỉ đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục mới mà còn là bước chuẩn bị quan trọng để các em trưởng thành toàn diện, tự tin hội nhập trong xã hội hiện đại.

2. Cơ sở thực tiễn

Từ thực tiễn giảng dạy và công tác chủ nhiệm tại trường tiểu học, tôi nhận thấy rằng việc xây dựng tinh thần đoàn kết trong lớp học là nhiệm vụ vừa cấp thiết vừa lâu dài. Ở lứa tuổi lớp 3, các em bắt đầu thể hiện rõ cá tính, nhu cầu khẳng định bản thân và khả năng giao tiếp. Tuy nhiên, nhận thức và kỹ năng ứng xử của các em còn non nớt; các em dễ bị tác động bởi cảm xúc tức thời, chưa biết kiềm chế và giải quyết mâu thuẫn một cách tích cực. Nếu không có định hướng kịp thời từ giáo viên, những va chạm nhỏ có thể dẫn đến sự chia rẽ, ảnh hưởng tới bầu không khí học tập của lớp.

Tại lớp tôi chủ nhiệm, bên cạnh nhiều học sinh ngoan, biết chia sẻ và hợp tác, vẫn có em chưa thực sự hòa đồng hoặc còn hạn chế trong kỹ năng giao tiếp. Một số em rụt rè, ít nói, ngại tham gia hoạt động chung; một số khác lại quá hiếu động, dễ nổi nóng khi không vừa ý. Ngoài ra, điều kiện gia đình cũng là yếu tố tác động không nhỏ: có em được cha mẹ quan tâm sát sao, nhưng cũng có em cha mẹ bận rộn công việc hoặc đi làm xa, ít thời gian đồng hành, dẫn tới việc giáo dục các em chủ yếu dựa vào nhà trường.

Trong những năm gần đây, nhà trường đã triển khai nhiều hoạt động hướng tới xây dựng môi trường học tập thân thiện, an toàn và gắn kết, như tổ chức trò chơi tập thể, sinh hoạt dưới cờ, các phong trào thi đua và hoạt động ngoại khóa. Tuy nhiên, hiệu quả còn phụ thuộc nhiều vào sự chủ động của từng giáo viên chủ nhiệm và mức độ tham gia của học sinh. Một số hoạt động chưa được thiết kế gắn liền với nhu cầu, sở thích của các em nên chưa thực sự khơi dậy được sự hứng thú và tính tự giác.

Chính từ thực tế đó, tôi nhận thấy cần có những biện pháp cụ thể, phù hợp với tâm lý và đặc điểm của học sinh lớp 3, đồng thời dễ áp dụng và duy trì lâu dài. Các giải pháp phải vừa tạo điều kiện để học sinh rèn luyện kỹ năng hợp tác, quản lý cảm xúc, vừa giúp các em nhận ra giá trị của việc gắn bó, chia sẻ với tập thể. Khi các em cảm thấy mình được tôn trọng, được lắng nghe và có vai trò trong lớp, tinh thần đoàn kết sẽ được hình thành một cách tự nhiên và bền vững, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của lớp học.

3. Thuận lợi và khó khăn

3.1. Thuận lợi

Trước hết, nhà trường luôn quan tâm, định hướng và tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong công tác chủ nhiệm. Các phong trào thi đua, hoạt động tập thể, chương trình trải nghiệm đều được tổ chức thường xuyên, góp phần hỗ trợ giáo viên trong việc xây dựng tinh thần đoàn kết cho học sinh. Cơ sở vật chất lớp học khang trang, được trang bị đầy đủ các thiết bị hỗ trợ dạy và học, giúp cho việc triển khai các hoạt động nhóm, trò chơi gắn kết trở nên thuận tiện hơn.

Đối với bản thân học sinh lớp 3, các em ở độ tuổi giàu tình cảm, thích khám phá, ham học hỏi và dễ hòa nhập nếu được khuyến khích đúng cách. Nhiều em đã có nền nếp học tập tốt từ lớp dưới, có ý thức tôn trọng bạn bè và yêu quý thầy cô. Bên cạnh đó, phần lớn phụ huynh nhiệt tình phối hợp với giáo viên, quan tâm tới việc rèn luyện phẩm chất và năng lực cho con, sẵn sàng hỗ trợ các hoạt động chung của lớp.

Bản thân tôi với vai trò giáo viên chủ nhiệm luôn tâm huyết với nghề, chủ động tìm tòi các phương pháp, hình thức tổ chức lớp học mới mẻ, gần gũi và phù hợp với đặc điểm tâm lý học sinh tiểu học. Việc ứng dụng công nghệ thông tin và các phương tiện trực quan trong tổ chức hoạt động cũng là một lợi thế, giúp các em dễ tiếp nhận và hào hứng tham gia.

3.2. Khó khăn

Tuy có nhiều thuận lợi, nhưng việc xây dựng một tập thể đoàn kết vẫn gặp không ít trở ngại. Đặc điểm tâm lý học sinh lớp 3 là dễ xúc động, thiếu kiềm chế cảm xúc, đôi khi mâu thuẫn nảy sinh chỉ vì những chuyện nhỏ. Một số em còn rụt rè, ít giao tiếp; ngược lại, một số em lại quá hiếu động, chưa biết lắng nghe và nhường nhịn bạn.

Điều kiện gia đình không đồng đều cũng ảnh hưởng tới sự gắn kết của tập thể. Có em được cha mẹ quan tâm sát sao, nhưng cũng có em ít nhận được sự hướng dẫn, nhắc nhở từ gia đình. Một số phụ huynh do bận rộn công việc chưa thực sự phối hợp chặt chẽ với giáo viên, khiến việc uốn nắn hành vi, thói quen của học sinh gặp khó khăn.

Ngoài ra, việc duy trì phong trào đoàn kết đòi hỏi sự kiên trì và bền bỉ. Nếu chỉ áp dụng biện pháp trong thời gian ngắn mà không có sự theo dõi, củng cố thường xuyên thì tinh thần gắn bó dễ bị gián đoạn. Bởi vậy, giáo viên cần có chiến lược dài hạn, vừa tạo hứng thú cho học sinh vừa xây dựng nền nếp, để đoàn kết trở thành thói quen tự nhiên của tập thể lớp.

4. Khảo sát thực tiễn

Trước khi triển khai các giải pháp xây dựng lớp học đoàn kết, tôi tiến hành khảo sát thực tế tình hình lớp 3 do mình chủ nhiệm để nắm rõ mức độ gắn kết giữa các học sinh. Khảo sát được thực hiện trong tuần học đầu tiên của năm học, thông qua hai hình thức: quan sát trực tiếp trong các giờ học và giờ chơi; đồng thời phát phiếu hỏi ngắn gọn để học sinh tự đánh giá cảm nhận của mình về mối quan hệ với bạn bè trong lớp.

Nội dung khảo sát tập trung vào các tiêu chí: mức độ sẵn sàng giúp đỡ bạn khi gặp khó khăn; sự chủ động hợp tác trong học tập nhóm; thái độ ứng xử khi xảy ra mâu thuẫn; mức độ tham gia các hoạt động chung của lớp. Kết quả thu được cho thấy bức tranh khá rõ ràng về thực trạng: khoảng một phần ba số học sinh có tinh thần đoàn kết tốt, thường xuyên hỗ trợ bạn bè và tích cực tham gia hoạt động nhóm; gần một nửa số học sinh có tinh thần hợp tác ở mức trung bình, đôi khi còn thụ động hoặc chỉ hợp tác với một số bạn thân; phần còn lại còn biểu hiện tách biệt, ít giao tiếp hoặc chưa biết cách giải quyết mâu thuẫn tích cực.

Quan sát trong giờ học cũng cho thấy một số em chưa thực sự chú ý khi bạn trình bày, dễ bị phân tâm và ít đóng góp ý kiến chung. Trong giờ ra chơi, có trường hợp các em tranh giành đồ chơi hoặc trò chơi vận động dẫn đến xích mích nhỏ. Điều này phản ánh kỹ năng quản lý cảm xúc và ứng xử văn minh của một số học sinh còn hạn chế.

Từ kết quả khảo sát, tôi nhận thấy lớp cần được rèn luyện đồng bộ cả về nhận thức và kỹ năng để tinh thần đoàn kết trở thành giá trị cốt lõi. Việc xây dựng tập thể đoàn kết không thể chỉ dựa trên những lời nhắc nhở, mà cần có các hoạt động cụ thể, liên tục và phù hợp với tâm lý lứa tuổi, để các em vừa học vừa trải nghiệm, tự rút ra bài học cho bản thân. Đây chính là cơ sở để tôi lựa chọn và triển khai ba giải pháp trọng tâm trong sáng kiến này.

5. Nội dung các giải pháp

Giải pháp 1: Tích hợp kỹ năng quản lý và hành vi tích cực cho ban cán sự lớp

Ban cán sự lớp chính là “cánh tay nối dài” của giáo viên chủ nhiệm trong việc duy trì nề nếp, điều hành các hoạt động và truyền cảm hứng tích cực tới các bạn. Ở lứa tuổi lớp 3, các em bắt đầu có ý thức về vai trò của bản thân trong tập thể, đồng thời mong muốn được bạn bè và thầy cô ghi nhận. Nếu ban cán sự lớp được lựa chọn đúng người và bồi dưỡng kỹ năng hợp lý, các em sẽ trở thành hạt nhân đoàn kết, biết điều hành lớp học một cách công bằng, tôn trọng và khích lệ bạn bè. Ngược lại, nếu thiếu kỹ năng quản lý và ứng xử, ban cán sự dễ rơi vào tình trạng áp đặt, thiên vị hoặc không xử lý được mâu thuẫn, làm ảnh hưởng đến tinh thần gắn kết chung.

Ngay từ tuần đầu tiên của năm học, tôi tổ chức giới thiệu vai trò, nhiệm vụ và tiêu chuẩn của ban cán sự lớp cho cả tập thể học sinh. Việc lựa chọn ban cán sự được thực hiện theo hình thức bỏ phiếu kín để đảm bảo tính dân chủ và công bằng, trên cơ sở giáo viên định hướng về tiêu chí: học tập tốt, có tinh thần trách nhiệm, ứng xử lịch sự, được bạn bè tin tưởng và yêu mến.

Sau khi bầu chọn, tôi tiến hành tập huấn kỹ năng quản lý và hành vi tích cực cho ban cán sự qua các buổi sinh hoạt riêng. Nội dung tập huấn bao gồm: kỹ năng tổ chức hoạt động lớp (trò chơi khởi động, thảo luận nhóm, sinh hoạt đầu giờ); kỹ năng giao tiếp (lắng nghe, sử dụng ngôn từ lịch sự, khích lệ bạn bè thay vì ra lệnh); kỹ năng xử lý tình huống (giải quyết mâu thuẫn nhỏ, hỗ trợ bạn gặp khó khăn trong học tập); và kỹ năng làm gương (tham gia tích cực, hoàn thành nhiệm vụ trước khi yêu cầu bạn khác làm theo).

Tôi cũng phân công nhiệm vụ rõ ràng cho từng vị trí: lớp trưởng điều hành chung, phối hợp với lớp phó học tập và lớp phó phụ trách văn nghệ – thể thao. Mỗi tuần, ban cán sự báo cáo tình hình lớp, nêu những điểm mạnh và vấn đề còn tồn tại để cùng tìm giải pháp. Trong quá trình làm việc, tôi luôn đồng hành, quan sát và kịp thời động viên hoặc chỉnh sửa cho các em để kỹ năng ngày càng vững vàng.

Sau thời gian áp dụng, ban cán sự lớp trở nên tự tin hơn trong điều hành và xử lý tình huống. Các em biết nói lời cảm ơn, xin lỗi khi cần thiết, biết khuyến khích bạn bè cùng tham gia hoạt động chung. Không khí lớp học trở nên cởi mở, vui vẻ hơn; học sinh chủ động hợp tác, ít xảy ra tranh cãi không đáng có. Việc duy trì nề nếp lớp không còn phụ thuộc hoàn toàn vào giáo viên chủ nhiệm mà được ban cán sự thực hiện khá hiệu quả. Qua đó, tinh thần đoàn kết của tập thể lớp 3 ngày càng được củng cố, mỗi học sinh đều cảm thấy mình được lắng nghe và tôn trọng.

Giải pháp 2: Rèn luyện kỹ năng quản lý cảm xúc cho học sinh để xây dựng lớp học đoàn kết

Kỹ năng quản lý cảm xúc là nền tảng để duy trì mối quan hệ hài hòa giữa các thành viên trong lớp. Học sinh lớp 3 thường bộc lộ cảm xúc rất rõ ràng và dễ bị chi phối bởi những tình huống nhỏ trong học tập hoặc vui chơi. Nếu không biết kiềm chế, các em có thể phản ứng tiêu cực như giận dỗi, cãi nhau hoặc tẩy chay bạn, làm suy giảm tinh thần đoàn kết. Ngược lại, khi được rèn luyện kỹ năng quản lý cảm xúc, các em sẽ biết cách bình tĩnh, suy nghĩ tích cực và tìm hướng giải quyết phù hợp. Điều này không chỉ giúp hạn chế mâu thuẫn mà còn tạo môi trường lớp học thân thiện, nơi mọi người biết tôn trọng và hỗ trợ nhau.

Trước hết, tôi giúp học sinh nhận diện và gọi tên các trạng thái cảm xúc cơ bản như vui, buồn, giận, lo lắng, hồi hộp. Tôi sử dụng hình ảnh, video ngắn và tình huống minh họa để các em dễ dàng nhận biết cảm xúc của mình và của bạn. Sau đó, cả lớp cùng thảo luận cảm xúc nào tích cực, cảm xúc nào cần điều chỉnh để không gây ảnh hưởng tới người khác.

Tiếp theo, tôi hướng dẫn học sinh các bước kiềm chế cảm xúc khi gặp tình huống căng thẳng: dừng lại vài giây để hít thở sâu, suy nghĩ về hậu quả của hành động sắp làm, và lựa chọn cách nói hoặc hành động nhẹ nhàng. Tôi thường tổ chức các trò chơi nhập vai, trong đó học sinh đóng tình huống xảy ra mâu thuẫn, sau đó cùng thảo luận cách ứng xử phù hợp.

Bên cạnh đó, lớp học xây dựng “Góc chia sẻ” – một không gian nhỏ để các em có thể viết hoặc vẽ điều mình đang cảm thấy và đặt vào hộp thư. Mỗi tuần, trong giờ sinh hoạt lớp, ban cán sự sẽ đọc một số chia sẻ tiêu biểu (không nêu tên) để cả lớp cùng trao đổi và tìm cách giúp đỡ nhau. Tôi cũng đề ra quy tắc ứng xử chung: “Tôn trọng – Lắng nghe – Hỗ trợ” và khuyến khích học sinh tự nhắc nhau thực hiện.

Sau một thời gian triển khai, tôi nhận thấy số vụ tranh cãi và mâu thuẫn giảm rõ rệt. Nhiều em trước đây dễ nóng nảy nay biết kiềm chế, sẵn sàng xin lỗi khi làm bạn buồn. Các em biết lắng nghe, chờ đến lượt nói, và thường xuyên dùng lời động viên thay vì chê bai. Tập thể lớp trở nên hòa thuận hơn, bầu không khí học tập vui vẻ, tích cực. Đặc biệt, tinh thần đoàn kết được củng cố khi các em hiểu rằng mỗi cảm xúc đều cần được tôn trọng, nhưng hành động phải hướng tới sự hài hòa và lợi ích chung của tập thể.

Giải pháp 3: Xây dựng phong trào “Mỗi ngày đến trường là một niềm vui”

 “Mỗi ngày đến trường là một niềm vui” không chỉ là một khẩu hiệu đẹp mà còn là động lực giúp học sinh cảm thấy yêu thích và gắn bó với môi trường học tập. Khi các em được trải nghiệm một bầu không khí lớp học thân thiện, vui tươi, được tôn trọng và khuyến khích, các em sẽ chủ động đến trường với tinh thần hứng khởi. Phong trào này góp phần giảm áp lực học tập, khơi dậy tình cảm yêu thương giữa các thành viên, từ đó củng cố sự đoàn kết. Ở lứa tuổi lớp 3, việc xây dựng được thói quen mỗi ngày đến trường đều có điều mới mẻ, đáng mong chờ sẽ tạo ấn tượng lâu dài và hình thành thái độ học tập tích cực.

Ngay từ đầu năm học, tôi cùng tập thể lớp thống nhất những nguyên tắc nền tảng cho phong trào: chào hỏi vui vẻ mỗi buổi sáng, cư xử lịch sự, tôn trọng bạn bè, và tham gia đầy đủ các hoạt động của lớp. Mỗi tuần, tôi cùng ban cán sự lớp tổ chức ít nhất một hoạt động nhỏ tạo không khí mới mẻ, như trò chơi khởi động, chia sẻ câu chuyện ý nghĩa, hoặc thi hát – kể chuyện ngắn trước giờ học.

Tôi thiết lập “Bảng niềm vui” trong lớp, nơi học sinh có thể ghi lại những việc tốt, hành động đẹp hoặc kỷ niệm vui trong tuần. Mỗi cuối tuần, cả lớp sẽ cùng đọc lại và trao “Bông hoa niềm vui” cho những cá nhân có đóng góp tích cực. Việc khen thưởng tập trung vào động viên tinh thần, như giấy khen, sticker, hoặc lời khen trước lớp, tránh tạo áp lực so sánh.

Ngoài ra, tôi khuyến khích các nhóm bạn thay nhau tổ chức các hoạt động gắn kết vào giờ sinh hoạt, ví dụ: kể một câu chuyện cười, dẫn một trò chơi vận động nhẹ, hoặc cùng sáng tác một bài hát ngắn về lớp mình. Mục tiêu là để học sinh thấy rằng mỗi ngày đến trường đều có điều thú vị, đồng thời các em học cách hợp tác và chia sẻ trách nhiệm trong tập thể.

Chỉ sau một học kỳ, tôi nhận thấy tinh thần lớp học thay đổi rõ rệt. Học sinh đến trường đúng giờ, khuôn mặt tươi vui hơn vào mỗi buổi sáng. Các em tích cực tham gia hoạt động, chủ động chia sẻ ý tưởng để làm lớp học thêm sinh động. Số lượng hành động tốt được ghi vào “Bảng niềm vui” tăng dần, chứng tỏ các em đã biết quan tâm và hỗ trợ bạn bè. Đặc biệt, bầu không khí đoàn kết và thân thiện lan tỏa trong suốt giờ học và giờ chơi, giúp mỗi ngày đến trường thực sự trở thành một trải nghiệm đáng nhớ đối với từng học sinh.

6. Kết quả nghiên cứu

Sau một năm học áp dụng đồng bộ ba giải pháp xây dựng lớp học đoàn kết, tập thể lớp 3 mà tôi chủ nhiệm đã có những chuyển biến tích cực rõ rệt cả về tinh thần, thái độ và kết quả học tập. Trước hết, các mối quan hệ trong lớp trở nên thân thiện, gần gũi hơn; học sinh biết quan tâm, hỗ trợ nhau trong học tập và trong các hoạt động khác. Những mâu thuẫn nhỏ trước đây dễ dẫn tới tranh cãi nay được các em tự giải quyết bằng cách trao đổi, lắng nghe và xin lỗi. Không khí lớp học trở nên nhẹ nhàng, tích cực, tạo điều kiện để các em tập trung hơn vào nhiệm vụ học tập.

Ban cán sự lớp thể hiện vai trò nòng cốt rất rõ ràng, điều hành hoạt động một cách linh hoạt, công bằng và khích lệ tinh thần bạn bè. Các em biết phối hợp với giáo viên để duy trì nền nếp, đồng thời sáng tạo thêm nhiều cách thức giúp lớp học sôi nổi hơn. Từ những trò chơi khởi động đến các hoạt động thi đua hàng tuần, ban cán sự đều thể hiện sự chủ động, giúp giáo viên giảm đáng kể khối lượng công việc quản lý lớp.

Kết quả khảo sát cuối năm cho thấy tỷ lệ học sinh có tinh thần đoàn kết, hợp tác tăng rõ rệt. Nếu đầu năm chỉ khoảng một phần ba số học sinh thường xuyên thể hiện hành vi đoàn kết thì đến cuối năm, con số này tăng lên hơn hai phần ba. Số học sinh ít giao tiếp hoặc hay tranh cãi giảm xuống mức rất thấp. Không chỉ vậy, kết quả học tập chung của lớp cũng được cải thiện; nhiều em mạnh dạn hơn trong phát biểu, tham gia thảo luận và tự tin trình bày ý kiến trước tập thể.

Ngoài giờ học, các hoạt động ngoại khóa, văn nghệ, thể thao của lớp đều có sự tham gia đông đủ và nhiệt tình của học sinh. Phụ huynh phản hồi tích cực, cho rằng con em mình vui vẻ hơn, có ý thức trách nhiệm và biết quan tâm tới người khác nhiều hơn. Điều này cho thấy hiệu quả của việc xây dựng tinh thần đoàn kết không chỉ dừng lại ở lớp học mà còn lan tỏa ra môi trường sống hàng ngày của các em.

7. Bài học kinh nghiệm

Qua quá trình triển khai đề tài “Xây dựng lớp học đoàn kết để phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh lớp 3”, tôi rút ra một số bài học kinh nghiệm quan trọng. Trước hết, việc xây dựng tinh thần đoàn kết không thể thực hiện trong thời gian ngắn mà cần được duy trì liên tục, kiên trì trong suốt năm học. Giáo viên phải đóng vai trò vừa là người định hướng, vừa là tấm gương để học sinh noi theo; mọi hành động, lời nói của giáo viên đều cần thể hiện sự công bằng, tôn trọng và quan tâm tới từng em.

Thứ hai, các biện pháp đưa ra phải phù hợp với đặc điểm tâm lý và sở thích của học sinh lớp 3, đồng thời tạo điều kiện để các em được trải nghiệm, thực hành nhiều hơn là chỉ nghe giảng. Những hoạt động sinh động, mang tính tương tác cao như trò chơi nhóm, đóng vai, thi đua theo tổ, hay phong trào sáng tạo sẽ giúp học sinh hứng thú tham gia và gắn bó với tập thể.

Thứ ba, cần kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình. Phụ huynh là lực lượng quan trọng trong việc củng cố các thói quen tốt và tinh thần đoàn kết của con em. Khi phụ huynh hiểu rõ mục tiêu và phương pháp của giáo viên, họ sẽ đồng hành, hỗ trợ và tạo môi trường giáo dục nhất quán giữa lớp học và gia đình.

Cuối cùng, việc đánh giá tinh thần đoàn kết không nên chỉ dựa vào kết quả học tập mà cần quan sát cả hành vi, thái độ và sự tiến bộ của từng em trong các mối quan hệ với bạn bè. Khen ngợi, động viên kịp thời những hành động đẹp sẽ giúp lan tỏa tinh thần tích cực và tạo động lực để học sinh duy trì thói quen tốt. Đây chính là chìa khóa để lớp học trở thành một cộng đồng nhỏ, gắn bó và cùng nhau phát triển toàn diện.

Một số biện pháp phát triển phẩm chất nhân ái cho học sinh lớp 3 trong công tác chủ nhiệm

Phần III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

Đề tài “Xây dựng lớp học đoàn kết để phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh lớp 3” đã chứng minh rằng tinh thần đoàn kết không chỉ là yếu tố duy trì bầu không khí tích cực trong lớp học, mà còn là nền tảng quan trọng để học sinh phát triển toàn diện. Thông qua ba giải pháp trọng tâm – tích hợp kỹ năng quản lý và hành vi tích cực cho ban cán sự lớp, rèn luyện kỹ năng quản lý cảm xúc cho học sinh, và xây dựng phong trào “Mỗi ngày đến trường là một niềm vui” – tập thể lớp đã có sự chuyển biến rõ rệt cả về thái độ, hành vi và kết quả học tập.

Học sinh trở nên gắn bó, biết lắng nghe, hỗ trợ lẫn nhau và tích cực tham gia các hoạt động chung. Ban cán sự lớp phát huy tốt vai trò hạt nhân, điều hành lớp học linh hoạt và khích lệ bạn bè. Môi trường học tập trở nên thân thiện, an toàn, giúp các em tự tin thể hiện bản thân và hình thành các phẩm chất nhân ái, trung thực, chăm chỉ, trách nhiệm. Bên cạnh đó, năng lực giao tiếp, hợp tác, tự chủ và giải quyết vấn đề cũng được nâng cao đáng kể.

Thành công của đề tài cho thấy rằng, nếu giáo viên kiên trì, sáng tạo trong việc thiết kế các hoạt động gắn kết, đồng thời phối hợp chặt chẽ với phụ huynh và nhà trường, tinh thần đoàn kết sẽ trở thành giá trị bền vững, góp phần quan trọng vào chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh tiểu học.

2. Kiến nghị

Đối với nhà trường:

Tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện để giáo viên triển khai các hoạt động xây dựng tinh thần đoàn kết cho học sinh, đặc biệt là hỗ trợ về cơ sở vật chất, phương tiện và thời gian tổ chức. Nên định kỳ tổ chức các buổi tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm về kỹ năng tổ chức lớp học và giáo dục kỹ năng sống, giúp giáo viên cập nhật phương pháp mới và áp dụng hiệu quả hơn.

Đối với phụ huynh:

Tăng cường phối hợp với giáo viên trong việc giáo dục con về tinh thần đoàn kết, tôn trọng và hợp tác. Quan tâm lắng nghe, động viên con chia sẻ những trải nghiệm ở trường; đồng thời khuyến khích con tham gia các hoạt động tập thể, hỗ trợ bạn bè và tuân thủ những nguyên tắc ứng xử đã thống nhất trong lớp. Gia đình cũng nên tạo môi trường sống gương mẫu, giàu yêu thương, để những giá trị đoàn kết và nhân ái được hình thành và duy trì lâu dài.

Đây là Sáng kiến mới 100%, do thầy Lê Hồng Minh thiết kế nhằm hỗ trợ miễn phí cho giáo viên phục vụ công việc dạy học và được đăng tải độc quyền trên website bienphap.vn và được công ty DMCA bảo mật quyền sở hữu trí tuệ. Thầy nghiêm cấm tất cả mọi người không được phép chia sẻ lại hoặc buôn bán trên tất cả các trang mạng xã hội dưới bất cứ hình thức nào!

Một số giải pháp phát huy tinh thần chăm học trong học tập cho học sinh lớp 3 qua đó giúp các em phát triển phẩm chất chăm chỉ

Một số biện pháp xây dựng lớp học hạnh phúc tại lớp 3