Ứng dụng CNTT để phát triển nền nếp tự quản cho học sinh lớp 2

I. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Trong công tác giáo dục tiểu học, việc hình thành và rèn luyện nền nếp tự quản cho học sinh giữ một vai trò hết sức quan trọng. Đây là yếu tố nền tảng giúp học sinh phát triển phẩm chất, năng lực, hình thành ý thức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm và khả năng tự điều chỉnh hành vi. Nếu học sinh có được ý thức tự quản tốt thì việc dạy học trên lớp sẽ diễn ra thuận lợi, hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy học sinh lớp 2 vẫn còn nhiều hạn chế trong việc rèn luyện nền nếp tự giác và kỷ luật. Các em còn nhỏ, hiếu động, dễ phân tán sự chú ý, kỹ năng tự quản chưa hình thành rõ rệt. Nhiều em chưa biết tự chuẩn bị đồ dùng học tập, chưa có ý thức giữ trật tự, đi học đúng giờ hay xếp hàng, tham gia các hoạt động tập thể một cách nghiêm túc. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy và học của giáo viên cũng như sự phát triển nhân cách của học sinh.

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục hiện nay, ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) đã và đang trở thành một xu thế tất yếu, góp phần quan trọng trong quá trình dạy học, quản lý và đánh giá học sinh. Việc đưa CNTT vào công tác rèn luyện nền nếp tự quản cho học sinh không chỉ phù hợp với yêu cầu của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, mà còn đáp ứng định hướng chuyển đổi số trong giáo dục mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đang triển khai.

Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu và thực hiện sáng kiến với tên gọi: “Ứng dụng CNTT để phát triển nền nếp tự quản cho học sinh lớp 2”.

2. Mục tiêu của biện pháp

Biện pháp “Ứng dụng CNTT để phát triển nền nếp tự quản cho học sinh lớp 2” được thực hiện với những mục tiêu cụ thể sau:

Giúp học sinh hình thành và duy trì nền nếp tự quản một cách tự giác, bền vững. Thông qua các công cụ CNTT, học sinh biết chủ động chuẩn bị đồ dùng học tập, giữ trật tự trong giờ học, tuân thủ hiệu lệnh, xếp hàng, tham gia hoạt động tập thể nghiêm túc.

Nâng cao hứng thú và tính tích cực trong rèn luyện nền nếp. CNTT tạo ra môi trường học tập sinh động, trực quan (thông qua bảng điểm thi đua online, trò chơi tương tác, video minh họa…), từ đó khích lệ học sinh tham gia, thi đua và rèn luyện nền nếp một cách tự nguyện.

Tăng cường sự phối hợp giữa giáo viên – học sinh – phụ huynh. Các ứng dụng số (Google Classroom, Zalo nhóm, Padlet, Quizizz…) giúp phụ huynh theo dõi nền nếp con em, hỗ trợ nhắc nhở kịp thời, đồng thời giúp giáo viên quản lý lớp học hiệu quả hơn.

Phát triển năng lực sử dụng CNTT cơ bản cho học sinh tiểu học. Việc sử dụng các phần mềm, ứng dụng trực tuyến trong rèn luyện nền nếp không chỉ giúp học sinh tự quản tốt hơn mà còn hình thành cho các em kỹ năng số ban đầu, phù hợp với yêu cầu phát triển năng lực trong Chương trình GDPT 2018.

3. Tính mới của biện pháp

Biện pháp “Ứng dụng CNTT để phát triển nền nếp tự quản cho học sinh lớp 2” có những điểm mới nổi bật sau:

Ứng dụng công nghệ số trong rèn nền nếp: Thay vì chỉ nhắc nhở, ghi chép thủ công hay quản lý trực tiếp như trước đây, giáo viên đã sử dụng các công cụ CNTT (Google Classroom, Zalo, Quizizz, Padlet…) để theo dõi, quản lý, đánh giá và phản hồi nền nếp của học sinh.

Minh bạch, trực quan, kịp thời: Học sinh và phụ huynh có thể theo dõi kết quả rèn luyện nền nếp hằng ngày qua bảng điểm thi đua online hoặc báo cáo trực tuyến. Điều này giúp các em thấy rõ tiến bộ của bản thân, đồng thời phụ huynh có cơ sở để phối hợp cùng giáo viên.

Tăng tính hấp dẫn và khích lệ học sinh: Việc lồng ghép trò chơi tương tác (Quizizz, Kahoot), sticker, biểu tượng cảm xúc, video minh chứng… tạo hứng thú, giúp học sinh thi đua rèn nền nếp một cách vui vẻ, tự nhiên, phù hợp đặc điểm lứa tuổi tiểu học.

Tính lan tỏa và chia sẻ kinh nghiệm: Giáo viên có thể lưu trữ, chia sẻ kết quả, video, hình ảnh minh họa trên các nền tảng số để đồng nghiệp cùng tham khảo, học tập và nhân rộng mô hình. Đây là điểm mới so với cách làm truyền thống vốn ít có khả năng chia sẻ.

Phù hợp định hướng chuyển đổi số trong giáo dục: Biện pháp này gắn kết chặt chẽ với mục tiêu phát triển năng lực số cho giáo viên và học sinh tiểu học, đồng thời đáp ứng tinh thần của Chương trình GDPT 2018 về tăng cường ứng dụng CNTT trong dạy học và giáo dục.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu:

Học sinh lớp 2 tại trường Tiểu học (cụ thể là lớp mà giáo viên trực tiếp chủ nhiệm). Các em ở độ tuổi 7–8, còn non nớt trong nhận thức, dễ bị phân tán sự chú ý, chưa có nhiều kỹ năng tự quản trong học tập và sinh hoạt tập thể. Đây là đối tượng cần được tác động để hình thành thói quen nền nếp tự giác và kỹ năng tự quản ngay từ đầu bậc Tiểu học.

Phạm vi nghiên cứu:

Tập trung vào việc rèn luyện nền nếp tự quản cho học sinh lớp 2 trong các hoạt động dạy học, sinh hoạt tập thể, hoạt động ngoài giờ lên lớp.

Các giải pháp được triển khai trong phạm vi nhà trường và gia đình, với sự phối hợp của giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, phụ huynh và các tổ chức đoàn thể trong trường.

Ứng dụng CNTT được khai thác ở mức cơ bản, phù hợp với điều kiện thực tế (thiết bị của nhà trường, khả năng tiếp cận CNTT của phụ huynh, giáo viên và học sinh).

5. Phương pháp nghiên cứu

Để thực hiện sáng kiến kinh nghiệm “Ứng dụng CNTT để phát triển nền nếp tự quản cho học sinh lớp 2”, tôi đã vận dụng một số phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau:

Phương pháp khảo sát, điều tra: Tiến hành khảo sát thực trạng nền nếp tự quản của học sinh lớp 2 thông qua quan sát trực tiếp, bảng hỏi dành cho phụ huynh và trao đổi với giáo viên bộ môn.

Phương pháp quan sát sư phạm: Theo dõi, ghi chép quá trình học tập, sinh hoạt của học sinh trong lớp và ngoài giờ để đánh giá mức độ tự giác, kỷ luật, nền nếp.

Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thử nghiệm áp dụng các công cụ CNTT (Google Classroom, Quizizz, Padlet, Zalo nhóm…) trong quá trình rèn nền nếp tự quản và so sánh kết quả trước – sau.

Phương pháp thống kê, phân tích số liệu: Thu thập và xử lý các dữ liệu khảo sát, kết quả rèn nền nếp của học sinh, từ đó rút ra kết luận khách quan.

Phương pháp tổng hợp, so sánh: Tổng hợp lý luận và thực tiễn, đối chiếu với các biện pháp truyền thống để làm nổi bật hiệu quả và tính mới của việc ứng dụng CNTT.

Biện pháp phát triển phẩm chất trung thực cho học sinh lớp 2 qua công tác chủ nhiệm lớp

II. PHẦN NỘI DUNG

1. Cơ sở lý luận

Nền nếp tự quản là một trong những yêu cầu quan trọng trong quá trình giáo dục tiểu học. Theo quan điểm của tâm lý học giáo dục, lứa tuổi học sinh tiểu học là giai đoạn hình thành những phẩm chất nhân cách cơ bản, trong đó có tính kỷ luật, sự tự giác và khả năng tự điều chỉnh hành vi. Việc rèn luyện nền nếp tự quản từ bậc học này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng học tập mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển nhân cách sau này.

Trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh yêu cầu hình thành và phát triển năng lực tự chủ, tự học, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh. Để đạt được những mục tiêu đó, việc rèn nền nếp tự quản có ý nghĩa hết sức quan trọng, giúp học sinh biết chủ động trong học tập, tuân thủ nội quy, hình thành kỹ năng sống và phát triển phẩm chất trách nhiệm.

Song song với đó, công nghệ thông tin (CNTT) đang trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực trong đổi mới phương pháp dạy học và quản lý giáo dục. Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã khẳng định: cần “tăng cường ứng dụng CNTT trong quản lý, dạy và học”. Việc sử dụng CNTT không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, nâng cao hiệu quả quản lý mà còn tạo ra môi trường học tập sinh động, hấp dẫn, phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi tiểu học.

Theo lý thuyết dạy học kiến tạo (Constructivism), học sinh sẽ học tập tốt hơn khi được tham gia chủ động vào quá trình trải nghiệm, tự điều chỉnh hành vi và được phản hồi kịp thời. Các ứng dụng CNTT như Google Classroom, Quizizz, Padlet, Zalo nhóm… đáp ứng được yêu cầu này khi cho phép học sinh tự theo dõi quá trình rèn luyện, nhận phản hồi ngay, đồng thời khuyến khích sự tham gia của phụ huynh và giáo viên trong việc hỗ trợ các em.

Như vậy, cơ sở lý luận của sáng kiến khẳng định rằng: việc kết hợp rèn nền nếp tự quản với ứng dụng CNTT vừa phù hợp với yêu cầu của chương trình giáo dục mới, vừa đáp ứng xu thế chuyển đổi số trong giáo dục, lại vừa phù hợp đặc điểm tâm lý, nhận thức của học sinh lớp 2. Đây chính là nền tảng lý luận vững chắc để triển khai các biện pháp cụ thể trong sáng kiến.

2. Cơ sở thực tiễn

Qua quá trình trực tiếp giảng dạy và chủ nhiệm lớp 2, tôi nhận thấy thực tế nền nếp tự quản của học sinh còn nhiều hạn chế. Đa số các em vẫn quen được thầy cô, cha mẹ nhắc nhở, chưa có ý thức tự giác trong việc học tập và sinh hoạt. Một số biểu hiện thường gặp:

Học sinh chưa biết tự chuẩn bị đầy đủ sách vở, đồ dùng học tập trước khi đến lớp.

Khi vào lớp, nhiều em còn nói chuyện riêng, chưa chú ý nghe giảng, dễ bị phân tán bởi những yếu tố bên ngoài.

Trong các hoạt động tập thể (xếp hàng ra vào lớp, tập thể dục giữa giờ…), nhiều học sinh còn chen lấn, xô đẩy, chưa tuân thủ hiệu lệnh.

Một số em thiếu tự tin, rụt rè; trong khi đó, một số em lại quá hiếu động, chưa biết kiềm chế bản thân.

Bên cạnh đó, thực tiễn giảng dạy tại địa phương cũng cho thấy:

Thuận lợi: Nhà trường được trang bị wifi, một số phòng học có máy chiếu, phụ huynh đa số có điện thoại thông minh; giáo viên được tập huấn về chuyển đổi số, khuyến khích ứng dụng CNTT vào quản lý và giảng dạy.

Khó khăn: Một số phụ huynh ở nông thôn, trình độ CNTT còn hạn chế; một bộ phận học sinh thiếu thiết bị học tập hiện đại, dẫn đến việc áp dụng CNTT đôi khi chưa đồng bộ.

Từ thực tiễn đó, có thể thấy rằng việc ứng dụng CNTT để hỗ trợ rèn nền nếp tự quản cho học sinh lớp 2 là hết sức cần thiết. CNTT không chỉ khắc phục sự nhàm chán, đơn điệu trong các hình thức rèn nền nếp truyền thống, mà còn tạo ra môi trường trực quan, hấp dẫn, giúp học sinh dễ tiếp thu, phụ huynh tiện theo dõi, và giáo viên quản lý thuận lợi hơn. Đây chính là cơ sở thực tiễn quan trọng để tôi lựa chọn và triển khai sáng kiến này.

3. Thuận lợi và khó khăn

3.1. Thuận lợi

Sự quan tâm chỉ đạo của Ban giám hiệu nhà trường: Nhà trường chú trọng đổi mới phương pháp dạy học, khuyến khích giáo viên ứng dụng CNTT, tạo điều kiện về cơ sở vật chất và thiết bị.

Đặc điểm học sinh lớp 2: Các em còn nhỏ tuổi, hiếu động, tò mò và thích trải nghiệm; do đó dễ hứng thú với các hoạt động có ứng dụng CNTT, đặc biệt là trò chơi trực tuyến, hình ảnh, video sinh động.

Phụ huynh học sinh: Phần lớn phụ huynh đã quen sử dụng điện thoại thông minh và các ứng dụng mạng xã hội (Zalo, Facebook…), sẵn sàng phối hợp cùng giáo viên trong quản lý và rèn luyện nền nếp cho con em.

Giáo viên: Có tinh thần đổi mới, sẵn sàng học hỏi và ứng dụng CNTT trong giảng dạy, quản lý lớp học và sinh hoạt tập thể.

Điều kiện cơ sở vật chất: Một số phòng học được trang bị máy chiếu, loa, kết nối wifi, hỗ trợ việc trình chiếu, tổ chức trò chơi trực tuyến hoặc triển khai các hoạt động ứng dụng CNTT ngay tại lớp.

3.2. Khó khăn

Hạn chế về điều kiện gia đình: Một số học sinh ở nông thôn, gia đình còn khó khăn, thiếu thiết bị học tập hiện đại (máy tính, máy tính bảng), chủ yếu phụ thuộc vào điện thoại của phụ huynh.

Trình độ CNTT của phụ huynh chưa đồng đều: Nhiều phụ huynh chưa quen với các ứng dụng học tập trực tuyến, chủ yếu chỉ sử dụng điện thoại cho mục đích liên lạc, nên việc hỗ trợ con em gặp khó khăn.

Đặc điểm tâm lý học sinh: Một bộ phận học sinh nhút nhát, rụt rè, ít tham gia các hoạt động tập thể; ngược lại, một số em quá hiếu động, dễ mất tập trung, khó duy trì kỷ luật nếu không có sự giám sát chặt chẽ.

Hạn chế về kỹ năng sử dụng CNTT của học sinh lớp 2: Do còn nhỏ tuổi, các em chưa thành thạo trong thao tác sử dụng thiết bị, nên giáo viên cần hướng dẫn kỹ càng, mất thêm thời gian ban đầu.

4. Khảo sát thực trạng

Để có cơ sở xây dựng và áp dụng biện pháp “Ứng dụng CNTT để phát triển nền nếp tự quản cho học sinh lớp 2”, tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng nền nếp của học sinh lớp mình chủ nhiệm ngay từ đầu năm học 2024–2025.

4.1. Phương pháp khảo sát

Quan sát trực tiếp: theo dõi học sinh trong các hoạt động học tập, sinh hoạt lớp, giờ ra chơi, xếp hàng, thể dục giữa giờ.

Trao đổi với phụ huynh: thông qua buổi họp phụ huynh đầu năm và khảo sát nhanh qua phiếu hỏi, tin nhắn Zalo.

Đánh giá của giáo viên bộ môn: thu thập ý kiến nhận xét từ giáo viên Âm nhạc, Mỹ thuật, Thể dục… về thái độ, ý thức, nền nếp học tập của học sinh.

4.2. Kết quả khảo sát

Qua khảo sát 30 học sinh lớp 2, kết quả ban đầu như sau:

Tổng số HS	Thực hiện nền nếp tốt	Thực hiện nền nếp tương đối	Thực hiện nền nếp chưa tốt
30 em	6 em = 20%	9 em = 30%	15 em = 50%

Một số biểu hiện cụ thể:

Về giờ giấc: Khoảng 1/3 số học sinh chưa đi học đúng giờ, còn quên chuẩn bị bài trước khi đến lớp.

Về trật tự, kỷ luật: Trong giờ học, nhiều em chưa tập trung, hay nói chuyện riêng, làm việc riêng.

Về sinh hoạt tập thể: Khi xếp hàng ra vào lớp hoặc tập thể dục giữa giờ, một số em còn chen lấn, chưa nghiêm túc.

Về tự quản cá nhân: Nhiều em chưa biết tự sắp xếp đồ dùng học tập, còn để quên sách vở hoặc làm mất đồ dùng.

4.3. Nhận xét

Tỷ lệ học sinh có nền nếp tốt còn thấp (20%).

Một nửa số học sinh (50%) chưa thực hiện tốt nền nếp, chủ yếu do đặc điểm tâm lý lứa tuổi, sự thiếu quan tâm sát sao từ gia đình và kỹ năng tự quản chưa hình thành.

Đây chính là cơ sở để khẳng định việc ứng dụng CNTT vào rèn luyện nền nếp tự quản là cần thiết, nhằm tạo ra môi trường trực quan, sinh động, giúp học sinh hứng thú, đồng thời hỗ trợ phụ huynh và giáo viên theo dõi, quản lý hiệu quả hơn.

5. Nội dung sáng kiến.

Giải pháp 1: Sử dụng nền tảng quản lý lớp học trực tuyến để theo dõi hành vi và khen thưởng kịp thời

Trong công tác rèn luyện nền nếp tự quản cho học sinh, việc theo dõi và đánh giá hành vi của các em cần được thực hiện thường xuyên, khách quan và minh bạch. Tuy nhiên, nếu chỉ thực hiện bằng hình thức thủ công như ghi chép vào sổ theo dõi, giáo viên sẽ mất nhiều thời gian, kết quả không được công khai kịp thời và phụ huynh cũng khó nắm bắt tình hình. Chính vì vậy, việc sử dụng các nền tảng quản lý lớp học trực tuyến như ClassDojo hay Google Classroom trở thành một giải pháp hiệu quả, vừa hiện đại, vừa phù hợp với xu hướng ứng dụng CNTT trong giáo dục tiểu học hiện nay. Đây là công cụ hỗ trợ đắc lực để rèn luyện ý thức tự quản cho học sinh, đồng thời tăng cường sự kết nối giữa giáo viên, học sinh và phụ huynh.

Để triển khai giải pháp này, giáo viên trước hết cần tạo một lớp học trực tuyến trên nền tảng phù hợp. Ví dụ, với ClassDojo, giáo viên đăng ký tài khoản miễn phí, sau đó thiết lập lớp học, nhập tên học sinh và chia sẻ mã lớp cho phụ huynh để họ cùng tham gia theo dõi. Giáo viên sẽ xây dựng hệ thống tiêu chí nền nếp cụ thể như: đi học đúng giờ, chuẩn bị đầy đủ sách vở, giữ trật tự trong giờ học, xếp hàng ngay ngắn, tích cực tham gia phát biểu, giúp đỡ bạn bè,… Mỗi tiêu chí gắn với số điểm thưởng hoặc trừ tương ứng. Trong quá trình dạy học hằng ngày, giáo viên có thể dùng điện thoại hoặc máy tính bảng để ghi nhận hành vi của học sinh ngay lập tức. Ví dụ, khi em A đi học đúng giờ và chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, giáo viên cộng cho em một điểm; khi em B nói chuyện riêng trong giờ học, giáo viên trừ một điểm. Tất cả thông tin sẽ được hiển thị công khai trên bảng theo dõi trực tuyến, phụ huynh có thể quan sát tức thì và động viên, nhắc nhở con em kịp thời.

Bên cạnh đó, giáo viên có thể tổ chức các hoạt động khen thưởng trực tuyến ngay trên nền tảng. Ví dụ, vào cuối tuần, hệ thống sẽ tự động thống kê học sinh có số điểm cao nhất, từ đó giáo viên công bố “Ngôi sao nền nếp” của lớp và gửi giấy khen điện tử qua Zalo cho phụ huynh. Hoặc, giáo viên có thể chiếu bảng thành tích trực tuyến ngay trong giờ sinh hoạt lớp để cả tập thể cùng nhìn nhận và học hỏi lẫn nhau. Cách làm này không chỉ tạo động lực cho các em phấn đấu mà còn giúp quá trình rèn nền nếp trở nên công bằng, minh bạch, tránh tình trạng thiên vị.

Qua một thời gian áp dụng, hiệu quả của giải pháp thể hiện rõ rệt. Học sinh hứng thú và tự giác hơn trong việc tuân thủ nền nếp, bởi các em được khen thưởng kịp thời và nhìn thấy thành tích của mình hằng ngày. Phụ huynh cũng cảm thấy yên tâm và tin tưởng hơn khi có thể đồng hành cùng giáo viên trong việc quản lý con em, từ đó phối hợp nhắc nhở con ở nhà. Giáo viên tiết kiệm thời gian ghi chép, đồng thời dễ dàng tổng hợp số liệu để báo cáo cuối tháng hoặc cuối kỳ. Quan trọng hơn, học sinh dần hình thành thói quen tự điều chỉnh hành vi, biết đặt mục tiêu cho bản thân để duy trì nền nếp tốt, góp phần nâng cao chất lượng dạy học của lớp.

Giải pháp 2: Số hóa nội quy và kỷ luật học đường bằng hình ảnh, video, trình chiếu sinh động

Trong thực tế giảng dạy, việc truyền đạt nội quy lớp học và các quy định về nền nếp thường được giáo viên niêm yết trên bảng hoặc nhắc nhở trực tiếp. Tuy nhiên, cách làm này đôi khi còn khô khan, học sinh tiểu học vốn hiếu động, dễ mất tập trung nên khó ghi nhớ, hiệu quả chưa cao. Việc số hóa nội quy lớp học bằng hình ảnh, video hoặc slide trình chiếu sinh động sẽ khắc phục được hạn chế đó, đồng thời phù hợp với tâm lý lứa tuổi tiểu học vốn rất hứng thú với hình ảnh trực quan, màu sắc tươi sáng và các tình huống minh họa cụ thể. Đây là một giải pháp thiết thực để rèn nền nếp tự quản, giúp học sinh không chỉ hiểu mà còn thực hiện đúng nội quy một cách tự giác.

Để thực hiện giải pháp, trước hết giáo viên cần thiết kế bộ nội quy lớp học dưới dạng trực quan. Ví dụ: sử dụng phần mềm Canva hoặc PowerPoint để xây dựng “10 điều cần nhớ” của lớp học với hình ảnh minh họa sinh động, dễ hiểu. Nội dung có thể bao gồm: đi học đúng giờ (kèm hình đồng hồ báo thức), giơ tay phát biểu (kèm hình học sinh giơ tay), giữ gìn trật tự (kèm hình biểu tượng “im lặng”), xếp hàng ngay ngắn (kèm hình học sinh xếp hàng). Bên cạnh đó, giáo viên có thể tạo video tình huống ngắn như: “Nếu đi học muộn sẽ thế nào?”, “Nếu không chuẩn bị đồ dùng sẽ ra sao?”, để học sinh thấy được hậu quả của việc vi phạm nền nếp. Những video này có thể được trình chiếu trong tiết sinh hoạt đầu tuần, hoặc chia sẻ cho phụ huynh qua nhóm Zalo để các em xem lại ở nhà.

Ví dụ cụ thể: Trong giờ sinh hoạt lớp, thay vì đọc quy định, giáo viên mở một video hoạt hình ngắn: bạn Nam đi học muộn nên không kịp xếp hàng, bị mất điểm thi đua tổ; trong khi đó, bạn Hoa đến đúng giờ, chuẩn bị đầy đủ đồ dùng nên được cô giáo khen. Sau khi xem video, học sinh sẽ được hỏi: “Các em muốn giống bạn nào?” Câu hỏi này vừa gợi mở vừa giúp học sinh tự rút ra bài học cho bản thân. Ngoài ra, nội quy cũng có thể được in màu, dán trên tường lớp học hoặc chia sẻ qua Google Classroom để học sinh truy cập bất cứ khi nào cần.

Hiệu quả của giải pháp thể hiện ở chỗ: học sinh dễ dàng ghi nhớ nội quy hơn nhờ hình ảnh, âm thanh trực quan; giáo viên không cần lặp lại nhiều lần; phụ huynh cũng có thể sử dụng các sản phẩm số hóa này để nhắc nhở con ở nhà. Học sinh cảm thấy hứng thú, tự giác làm theo, từ đó dần hình thành thói quen tuân thủ kỷ luật và ý thức tự quản. Lớp học trở nên trật tự, nền nếp được duy trì thường xuyên và ổn định hơn. Đây là minh chứng cho việc ứng dụng CNTT đã tạo nên bước chuyển biến rõ rệt trong việc rèn luyện kỹ năng tự quản cho học sinh tiểu học.

Giải pháp 3: Sử dụng bảng thi đua điện tử để theo dõi nền nếp tự quản hằng ngày

Một trong những phương pháp hiệu quả để rèn luyện nền nếp tự quản cho học sinh tiểu học là duy trì hệ thống theo dõi, đánh giá thường xuyên. Nếu trước đây giáo viên thường sử dụng sổ thi đua hoặc bảng điểm thủ công thì nay, với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, việc thiết lập bảng thi đua điện tử đã trở nên dễ dàng, trực quan và minh bạch hơn rất nhiều. Đây không chỉ là công cụ quản lý hữu ích của giáo viên mà còn là phương tiện giúp học sinh thấy rõ sự tiến bộ của bản thân và tập thể, từ đó hình thành động lực tự quản.

Để triển khai, giáo viên có thể sử dụng Google Sheets hoặc Padlet để xây dựng bảng thi đua trực tuyến. Bảng được thiết kế với các cột tiêu chí cụ thể như: đi học đúng giờ, chuẩn bị đầy đủ sách vở, giữ trật tự trong giờ học, xếp hàng nghiêm túc, tham gia hoạt động tập thể. Các hàng trong bảng ghi tên tổ hoặc tên học sinh. Mỗi ngày, giáo viên hoặc ban cán sự lớp sẽ cập nhật điểm thưởng – điểm trừ tương ứng với hành vi của từng cá nhân hay tập thể. Ví dụ, tổ 1 có 5/6 bạn đi học đúng giờ thì được cộng 1 điểm, nếu trong giờ học có bạn nói chuyện riêng thì bị trừ 1 điểm. Việc cập nhật này diễn ra nhanh chóng, mọi kết quả đều hiển thị công khai trên màn hình lớp học (nếu kết nối máy chiếu) hoặc trong nhóm Zalo/Google Classroom để phụ huynh có thể theo dõi trực tiếp.

Một ví dụ cụ thể: Trong tuần 3 của tháng 9, bảng thi đua điện tử cho thấy tổ 2 luôn giữ trật tự và đi học đúng giờ nên liên tục dẫn đầu với 25 điểm; trong khi đó tổ 3 còn nhiều bạn chưa chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, chỉ đạt 18 điểm. Cuối tuần, giáo viên chiếu bảng xếp hạng lên màn hình và công bố “Tổ xuất sắc nhất tuần”. Các em trong tổ được tặng giấy khen điện tử thiết kế bằng Canva và gửi ngay cho phụ huynh qua Zalo. Điều này không chỉ tạo niềm vui, động lực thi đua cho học sinh mà còn khuyến khích các tổ khác phấn đấu để giành vị trí cao hơn.

Hiệu quả của giải pháp thể hiện rõ ở ba phương diện. Thứ nhất, học sinh có sự tự giác cao hơn vì mỗi hành vi đều được ghi nhận kịp thời, công khai, tạo áp lực tích cực buộc các em phải điều chỉnh để không ảnh hưởng đến tập thể. Thứ hai, phụ huynh có thể dễ dàng theo dõi nền nếp của con qua bảng điện tử và phối hợp với giáo viên trong việc rèn luyện con tại nhà. Thứ ba, giáo viên giảm bớt khối lượng ghi chép thủ công, đồng thời thuận tiện trong việc thống kê, tổng hợp số liệu để báo cáo. Quan trọng hơn, nhờ áp dụng công nghệ, việc thi đua trong lớp học trở nên hấp dẫn, công bằng và minh bạch, góp phần nâng cao ý thức tự quản cho học sinh lớp 2 một cách bền vững.

Giải pháp 4: Sử dụng khen thưởng điện tử qua Canva/Zalo để tạo động lực cho học sinh

Trong giáo dục tiểu học, khen thưởng là một biện pháp giáo dục có tác động mạnh mẽ đến nhận thức và hành vi của học sinh. Các em ở lứa tuổi này rất thích được khen, được công nhận trước bạn bè và gia đình. Nếu được khen đúng lúc, đúng cách, học sinh sẽ hứng thú, nỗ lực và tự giác hơn trong việc rèn nền nếp tự quản. Trước đây, giáo viên thường sử dụng hình thức khen thưởng trực tiếp như lời khen miệng, dán ngôi sao vào bảng điểm hoặc phát giấy khen cuối tháng. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ thông tin, hình thức khen thưởng điện tử thông qua các công cụ thiết kế trực tuyến như Canva và gửi qua các kênh liên lạc số như Zalo, Google Classroom hay Email đã trở thành một giải pháp sáng tạo, hiện đại và phù hợp với xu hướng chuyển đổi số trong giáo dục.

Cách thực hiện giải pháp này khá đơn giản nhưng mang lại hiệu quả rõ rệt. Giáo viên có thể sử dụng Canva để thiết kế các mẫu giấy khen điện tử đẹp mắt, nhiều màu sắc, có biểu tượng ngôi sao, hoa, hình ảnh vui nhộn phù hợp với lứa tuổi tiểu học. Nội dung giấy khen có thể linh hoạt tùy vào tiêu chí rèn nền nếp, ví dụ: “Giấy khen dành cho học sinh đi học đúng giờ xuất sắc”, “Giấy khen học sinh chuẩn bị đồ dùng học tập đầy đủ nhất tuần”, hoặc “Giấy khen Ngôi sao tự quản của lớp”. Sau đó, khi học sinh đạt thành tích nổi bật, giáo viên chỉ cần nhập tên, ngày tháng và gửi ngay giấy khen điện tử này qua nhóm Zalo lớp hoặc gửi trực tiếp cho phụ huynh. Nhờ vậy, phụ huynh có thể xem và chia sẻ niềm vui với con ngay lập tức.

Ví dụ cụ thể: Trong tuần 4 của tháng 10, em Lan đã có tiến bộ rõ rệt khi không còn đi học muộn, luôn giữ trật tự trong giờ học và tích cực nhắc nhở các bạn xếp hàng ngay ngắn. Cuối tuần, giáo viên lập tức thiết kế giấy khen điện tử “Ngôi sao nền nếp tuần 4” với tên em Lan, sau đó gửi lên nhóm Zalo lớp. Phụ huynh của Lan vui mừng lưu lại giấy khen, in ra treo trong góc học tập của em, đồng thời chia sẻ niềm vui với cả lớp. Kết quả là em Lan cảm thấy tự hào, tiếp tục cố gắng; các bạn khác trong lớp cũng lấy đó làm động lực để phấn đấu.

Kết quả đạt được của giải pháp này thể hiện trên nhiều phương diện. Trước hết, học sinh được khích lệ tinh thần kịp thời, từ đó hứng thú và tự giác hơn trong việc rèn nền nếp. Thứ hai, phụ huynh cảm nhận được sự quan tâm, ghi nhận của giáo viên đối với con em, từ đó gắn bó và hợp tác hơn trong công tác giáo dục. Thứ ba, giáo viên tiết kiệm được thời gian so với việc viết giấy khen thủ công, đồng thời có thể linh hoạt, sáng tạo trong việc thiết kế khen thưởng. Quan trọng hơn, hình thức khen thưởng điện tử mang tính lan tỏa cao, khi được chia sẻ trên nhóm lớp sẽ khích lệ tinh thần thi đua của cả tập thể, góp phần xây dựng một môi trường học tập thân thiện, tích cực và hiệu quả.

6. Kết quả đạt được

Sau một học kỳ áp dụng các biện pháp ứng dụng CNTT để phát triển nền nếp tự quản cho học sinh lớp 2, tôi nhận thấy những chuyển biến rõ rệt và tích cực trong tập thể lớp:

Về nền nếp và kỷ luật: Tỷ lệ học sinh đi học đúng giờ, chuẩn bị đầy đủ sách vở, tuân thủ hiệu lệnh và giữ trật tự trong giờ học tăng lên đáng kể. Nếu như đầu năm chỉ có khoảng 20% học sinh thực hiện nền nếp tốt thì đến cuối học kỳ, con số này đã tăng lên 75%, số học sinh thực hiện nền nếp chưa tốt giảm từ 50% xuống còn 5–7%.

Về ý thức tự quản: Học sinh đã biết tự theo dõi hành vi của mình qua bảng thi đua điện tử, chủ động nhắc nhở nhau và hình thành thói quen tự giác trong học tập, sinh hoạt.

Về tinh thần thi đua tập thể: Các tổ, nhóm trong lớp thi đua sôi nổi, không còn tình trạng ỷ lại; học sinh hứng thú, tự tin và gắn kết hơn.

Về sự phối hợp với phụ huynh: Nhờ nền tảng trực tuyến, phụ huynh thường xuyên cập nhật tình hình của con em, phối hợp nhắc nhở, động viên kịp thời. Sự gắn kết giữa giáo viên – phụ huynh – học sinh được tăng cường rõ rệt.

Về năng lực số: Học sinh bước đầu làm quen và thành thạo với một số công cụ CNTT cơ bản như Google Classroom, Padlet, Zalo nhóm; phụ huynh cũng được rèn luyện kỹ năng số trong quá trình đồng hành cùng con.

Từ những kết quả trên, có thể khẳng định rằng việc ứng dụng CNTT không chỉ nâng cao hiệu quả rèn luyện nền nếp tự quản mà còn góp phần thúc đẩy đổi mới phương pháp quản lý lớp học, phù hợp với xu thế chuyển đổi số trong giáo dục tiểu học hiện nay.

7. Bài học kinh nghiệm

Qua quá trình triển khai sáng kiến, tôi rút ra một số bài học kinh nghiệm sau:

Ứng dụng CNTT phải phù hợp với lứa tuổi: Học sinh lớp 2 còn nhỏ, chưa thành thạo công nghệ, vì vậy giáo viên cần lựa chọn công cụ đơn giản, dễ sử dụng, có giao diện trực quan, đồng thời hướng dẫn tỉ mỉ từng bước cho các em.

Kết hợp chặt chẽ giữa trực tuyến và trực tiếp: CNTT chỉ phát huy hiệu quả khi đi kèm với sự hướng dẫn, kèm cặp trực tiếp của giáo viên trên lớp. Không nên lạm dụng công nghệ mà bỏ qua việc rèn luyện trực tiếp trong giờ học và sinh hoạt tập thể.

Phối hợp ba bên: Sự thành công của biện pháp đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên – học sinh – phụ huynh. Giáo viên cần thường xuyên trao đổi qua nhóm Zalo, thông tin kịp thời để phụ huynh cùng đồng hành.

Động viên, khen thưởng kịp thời: Dù ở hình thức trực tuyến hay trực tiếp, việc khen thưởng phải công bằng, minh bạch và kịp thời để khích lệ tinh thần học sinh, tạo động lực duy trì nền nếp.

Linh hoạt và sáng tạo: Giáo viên cần thường xuyên cập nhật, đổi mới các hình thức áp dụng CNTT (video, trò chơi, bảng điểm, giấy khen điện tử…) để tránh sự nhàm chán, tạo hứng thú lâu dài cho học sinh.

Một số biện pháp phát triển phẩm chất nhân ái cho học sinh lớp 2 trong công tác chủ nhiệm.

III. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

Biện pháp “Ứng dụng CNTT để phát triển nền nếp tự quản cho học sinh lớp 2” có ý nghĩa quan trọng trong việc đổi mới phương pháp quản lý lớp học và rèn luyện kỹ năng tự quản cho học sinh tiểu học.

Thứ nhất, sáng kiến đã góp phần hình thành thói quen nền nếp, kỷ luật, tính tự giác cho học sinh, giúp các em học tập và sinh hoạt có hiệu quả hơn.

Thứ hai, việc kết hợp CNTT với các biện pháp giáo dục truyền thống đã tạo ra sự hấp dẫn, minh bạch, công khai, giúp học sinh dễ tiếp thu, phụ huynh dễ phối hợp, giáo viên dễ quản lý.

Thứ ba, kết quả thực tế đã chứng minh hiệu quả: tỷ lệ học sinh có nền nếp tốt tăng mạnh, sự phối hợp giữa giáo viên – học sinh – phụ huynh ngày càng chặt chẽ, năng lực số của học sinh cũng được nâng cao.

Tóm lại, đây là một hướng đi thiết thực, phù hợp với xu thế chuyển đổi số trong giáo dục và có thể nhân rộng trong các trường tiểu học hiện nay.

2. Kiến nghị

Đối với nhà trường:

Tăng cường trang bị cơ sở vật chất, thiết bị CNTT (máy chiếu, máy tính bảng, đường truyền internet ổn định) để giáo viên và học sinh có điều kiện triển khai các biện pháp ứng dụng CNTT.

Tổ chức các buổi tập huấn, sinh hoạt chuyên môn nhằm chia sẻ, nhân rộng những mô hình hiệu quả trong việc ứng dụng CNTT để quản lý lớp học và rèn nền nếp cho học sinh.

Đối với phụ huynh:

Phối hợp tích cực với giáo viên trong việc sử dụng CNTT để theo dõi, nhắc nhở con em rèn nền nếp hằng ngày.

Quan tâm, động viên kịp thời, cùng con chia sẻ niềm vui khi được khen thưởng, từ đó tạo động lực cho con duy trì thói quen tốt.

Đây là Sáng kiến mới 100%, do thầy Lê Hồng Minh thiết kế nhằm hỗ trợ miễn phí cho giáo viên phục vụ công việc dạy học và được đăng tải độc quyền trên website bienphap.vn và được công ty DMCA bảo mật quyền sở hữu trí tuệ. Thầy nghiêm cấm tất cả mọi người không được phép chia sẻ lại hoặc buôn bán trên tất cả các trang mạng xã hội dưới bất cứ hình thức nào!

Một số giải pháp nâng cao phẩm chất trách nhiệm để nâng cao nề nếp lớp học cho học sinh lớp 2