Sáng kiến Ứng dụng CNTT để giáo dục học sinh chưa ngoan theo hướng tích cực

PHẦN I. MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Giáo dục học sinh tiểu học không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức mà còn là quá trình hình thành nhân cách, xây dựng thói quen và rèn luyện hành vi ứng xử đúng đắn cho các em. Trong đó, công tác chủ nhiệm giữ vai trò then chốt, giúp giáo viên theo sát sự phát triển toàn diện của từng học sinh. Ở lứa tuổi tiểu học, đặc biệt là các em lớp cuối cấp, vẫn còn tồn tại một bộ phận học sinh chưa ngoan, thường xuyên vi phạm nội quy, thiếu tinh thần tự giác, gây ảnh hưởng đến nề nếp và chất lượng học tập chung. Việc giáo dục những em này thay đổi theo hướng tích cực không chỉ giúp các em hòa nhập tốt với tập thể mà còn góp phần tạo dựng môi trường học tập lành mạnh, thân thiện và an toàn. Đây là nhiệm vụ không thể thiếu đối với mỗi giáo viên chủ nhiệm, bởi kết quả đạt được sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục toàn diện của lớp và nhà trường.

Trong bối cảnh giáo dục hiện nay, khi ngành giáo dục đang đẩy mạnh chuyển đổi số, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy và quản lý học sinh đã trở thành xu thế tất yếu. Các nền tảng số hiện đại cho phép giáo viên không chỉ truyền tải kiến thức mà còn theo dõi, đánh giá, khen thưởng và kết nối với phụ huynh một cách nhanh chóng, chính xác. Điều này đặc biệt hữu ích trong công tác giáo dục học sinh chưa ngoan, bởi thông tin được truyền tải kịp thời, phụ huynh có thể phối hợp với giáo viên ngay khi vấn đề phát sinh. Thực tiễn cho thấy, những lớp học biết tận dụng CNTT để theo dõi hành vi và khen thưởng kịp thời thường đạt kết quả giáo dục nề nếp tốt hơn, học sinh tiến bộ nhanh hơn và bền vững hơn.

Tại đơn vị nơi tôi công tác, trong những năm gần đây, bên cạnh số đông học sinh ngoan ngoãn, chăm chỉ, vẫn còn một số em chưa ngoan, thường xuyên vi phạm nội quy hoặc chậm tiến bộ. Nguyên nhân có nhiều: sự quản lý của gia đình chưa sát sao, tác động tiêu cực từ môi trường bên ngoài, thói quen sử dụng thiết bị công nghệ không kiểm soát, hoặc thiếu động lực học tập. Nhà trường đã áp dụng nhiều biện pháp truyền thống như nhắc nhở, phê bình, giao việc bổ sung… nhưng hiệu quả chưa thật sự cao với nhóm học sinh này. Mặt khác, khả năng ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm ở một số giáo viên vẫn chưa đồng đều, dẫn đến việc theo dõi và hỗ trợ học sinh chưa đạt hiệu quả tối ưu.

Từ nhận thức về vai trò và yêu cầu cấp thiết của vấn đề, cùng với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, tôi lựa chọn nghiên cứu và triển khai sáng kiến “Ứng dụng CNTT để giáo dục học sinh chưa ngoan theo hướng tích cực trong công tác chủ nhiệm lớp”. Tôi tin rằng, việc kết hợp chặt chẽ giữa các giải pháp giáo dục truyền thống với các công cụ, nền tảng CNTT sẽ giúp công tác chủ nhiệm trở nên khoa học hơn, tạo sự kết nối ba bên: giáo viên – học sinh – phụ huynh, đồng thời đem lại những thay đổi rõ rệt, bền vững trong hành vi và ý thức của học sinh.

2. Mục tiêu của sáng kiến

Sáng kiến này hướng tới mục tiêu chung là nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm thông qua việc ứng dụng công nghệ thông tin để giáo dục, hỗ trợ và định hướng học sinh chưa ngoan thay đổi hành vi theo hướng tích cực, hình thành thói quen tốt, góp phần hoàn thiện nhân cách và năng lực. Thông qua việc áp dụng các công cụ, phần mềm và nền tảng số, giáo viên có thể quản lý lớp học một cách khoa học, theo dõi tiến trình thay đổi của từng học sinh, đồng thời tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình. Mục tiêu cụ thể gồm:

Xây dựng một hệ thống quản lý và theo dõi hành vi học sinh chưa ngoan bằng ứng dụng CNTT, cho phép cập nhật dữ liệu thường xuyên và minh bạch.

Thiết kế và triển khai các hoạt động học tập, trò chơi, tình huống sư phạm trên nền tảng số nhằm giúp học sinh trải nghiệm, nhận thức và tự điều chỉnh hành vi.

Tạo cơ chế khen thưởng, động viên kịp thời thông qua hệ thống điểm thưởng, huy hiệu, bảng xếp hạng và thông báo trực tuyến tới phụ huynh.

Thiết lập kênh trao đổi nhanh, hiệu quả giữa giáo viên và phụ huynh, giúp phụ huynh nắm rõ tình hình, cùng giáo viên định hướng và hỗ trợ con tại nhà.

Giảm rõ rệt tỉ lệ vi phạm nội quy, tăng tần suất hành vi tích cực của học sinh chưa ngoan, góp phần tạo môi trường học tập thân thiện, đoàn kết và hiệu quả.

3. Tính mới của sáng kiến

Điểm mới nổi bật của sáng kiến này là đưa công nghệ thông tin vào công tác chủ nhiệm như một công cụ trọng tâm, không chỉ hỗ trợ quản lý mà còn trực tiếp tham gia vào quá trình giáo dục hành vi của học sinh chưa ngoan. Nếu trước đây việc theo dõi hành vi, đánh giá ý thức và khen thưởng chủ yếu dựa trên sổ ghi chép hoặc nhận xét bằng lời, thì nay toàn bộ quá trình này được số hóa, lưu trữ và chia sẻ theo thời gian thực. Điều này giúp giáo viên, học sinh và phụ huynh có cùng một nguồn thông tin minh bạch, cập nhật liên tục, qua đó tăng tính khách quan và giảm thiểu sự hiểu lầm trong quá trình giáo dục.

Một điểm mới khác là việc cá nhân hóa kế hoạch giáo dục cho từng học sinh chưa ngoan dựa trên dữ liệu thu thập được từ các ứng dụng quản lý lớp học trực tuyến. Mỗi em có một hồ sơ tiến bộ riêng, bao gồm các chỉ số về hành vi, mức độ hoàn thành nhiệm vụ, tần suất vi phạm và số lần được khen thưởng. Dựa trên đó, giáo viên thiết kế các hoạt động phù hợp với sở thích, năng lực và nhu cầu rèn luyện của từng em, đồng thời điều chỉnh phương pháp can thiệp kịp thời.

Sáng kiến cũng mới ở chỗ kết hợp đồng bộ nhiều công cụ CNTT: ứng dụng quản lý lớp học để ghi nhận hành vi; phần mềm tạo trò chơi số hóa để khích lệ; video tình huống, hình ảnh minh họa sinh động để học sinh trải nghiệm xử lý; nhóm trao đổi trực tuyến với phụ huynh để phản hồi và phối hợp giáo dục. Các công cụ này được vận hành theo một quy trình khép kín: theo dõi – phản hồi – điều chỉnh – khen thưởng, giúp học sinh chưa ngoan nhận ra lỗi sai, có động lực sửa đổi và được ghi nhận kịp thời khi tiến bộ.

Đặc biệt, sáng kiến nhấn mạnh yếu tố “tạo niềm tin” cho học sinh chưa ngoan thông qua CNTT. Các em không bị gắn mác tiêu cực mà được tham gia vào hệ thống đánh giá công khai, nơi mỗi bước tiến, dù nhỏ, cũng được công nhận. Việc này tạo ra môi trường giáo dục tích cực, khích lệ sự tự giác thay đổi, đồng thời tăng sự gắn kết giữa giáo viên – học sinh – phụ huynh trong hành trình đồng hành cùng các em.

4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu

Sáng kiến được triển khai trong phạm vi công tác chủ nhiệm tại một lớp tiểu học, cụ thể là lớp 5 – lứa tuổi cuối cấp Tiểu học, đang ở giai đoạn chuyển tiếp từ bậc học cơ bản sang bậc học có yêu cầu cao hơn về ý thức tự học và tự quản. Đối tượng trọng tâm là nhóm học sinh được giáo viên chủ nhiệm xác định là “chưa ngoan” thông qua các biểu hiện như: vi phạm nội quy trường lớp, đi học muộn, quên đồ dùng học tập, gây mất trật tự, chưa hoàn thành bài tập, chưa hợp tác với bạn bè và giáo viên, hoặc chưa có thái độ nghiêm túc trong học tập.

Tuy nhiên, phạm vi áp dụng không giới hạn ở nhóm học sinh này mà mở rộng ra toàn bộ lớp, nhằm tạo môi trường giáo dục chung tích cực, trong đó nhóm học sinh chưa ngoan được hỗ trợ đặc biệt để hòa nhập, còn học sinh khác được khích lệ duy trì và phát huy hành vi tốt. Các giải pháp được thực hiện trong suốt một năm học, bao gồm cả các hoạt động trên lớp, hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt tập thể và trao đổi trực tuyến với phụ huynh.

Địa bàn triển khai là một trường tiểu học ở khu vực có điều kiện cơ sở vật chất và hạ tầng CNTT tương đối đầy đủ, phụ huynh đa số có khả năng sử dụng điện thoại thông minh và kết nối internet. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng các phần mềm quản lý lớp học, nhóm trao đổi trực tuyến, hệ thống khen thưởng số và các trò chơi, tình huống học tập trên nền tảng số. Kết quả và kinh nghiệm thu được từ lớp áp dụng có thể điều chỉnh và nhân rộng cho các khối lớp khác hoặc các trường có điều kiện tương tự.

5. Phương pháp nghiên cứu

Để triển khai sáng kiến này, tôi vận dụng tổng hợp nhiều phương pháp nghiên cứu phù hợp với đặc thù công tác chủ nhiệm và mục tiêu giáo dục học sinh chưa ngoan. Trước hết, tôi sử dụng phương pháp khảo sát thực tế để thu thập thông tin ban đầu về hành vi, thái độ học tập, thói quen sinh hoạt của học sinh, đồng thời tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến các biểu hiện chưa tích cực. Việc khảo sát được thực hiện bằng hình thức trực tiếp thông qua quan sát, trò chuyện với học sinh và gián tiếp qua các biểu mẫu trực tuyến gửi phụ huynh, giáo viên bộ môn.

Tiếp đó, tôi áp dụng phương pháp thực nghiệm sư phạm, lựa chọn một nhóm học sinh chưa ngoan để tiến hành áp dụng các giải pháp ứng dụng CNTT trong một khoảng thời gian nhất định, đồng thời duy trì triển khai ở quy mô toàn lớp nhằm tạo môi trường hỗ trợ đồng bộ. Trong quá trình thực nghiệm, tôi kết hợp phương pháp quan sát và phương pháp ghi chép khoa học, sử dụng các ứng dụng quản lý lớp học, bảng theo dõi trực tuyến, nhóm trao đổi Zalo để lưu giữ dữ liệu hành vi, kết quả học tập, phản hồi của học sinh và phụ huynh.

Ngoài ra, tôi sử dụng phương pháp phân tích và tổng hợp để xử lý các dữ liệu thu thập được, so sánh kết quả trước và sau khi áp dụng sáng kiến, từ đó đánh giá mức độ thay đổi của học sinh và hiệu quả của từng giải pháp. Song song, tôi áp dụng phương pháp đối chiếu, tham khảo tài liệu từ các nguồn chính thống của ngành giáo dục và kinh nghiệm đồng nghiệp để điều chỉnh biện pháp cho phù hợp với điều kiện thực tế.

Cuối cùng, tôi thực hiện phương pháp tổng kết kinh nghiệm nhằm rút ra những ưu điểm, hạn chế và điều kiện cần thiết để sáng kiến đạt hiệu quả cao, đồng thời đề xuất khả năng nhân rộng cho các lớp và trường học khác.

Một số giải pháp phát triển phẩm chất Yêu nước cho học sinh lớp 5

PHẦN II. NỘI DUNG

1. Cơ sở lý luận

Giáo dục tiểu học là bậc học nền tảng, đặt những viên gạch đầu tiên cho sự hình thành và phát triển nhân cách, trí tuệ và kỹ năng sống của mỗi cá nhân. Theo quan điểm giáo dục hiện đại, bên cạnh nhiệm vụ truyền đạt tri thức, giáo viên cần chú trọng rèn luyện phẩm chất, đạo đức và hành vi ứng xử cho học sinh, giúp các em biết tự điều chỉnh bản thân, tôn trọng kỷ luật và sống hòa đồng với tập thể. Đối với nhóm học sinh chưa ngoan, công tác giáo dục càng đòi hỏi sự kiên trì, linh hoạt, kết hợp nhiều phương pháp và công cụ để đạt hiệu quả bền vững.

Trong xu thế đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực học sinh thông qua dạy học tích cực, lấy người học làm trung tâm. Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 cũng đề cao việc hình thành và phát triển các phẩm chất chủ yếu như chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm, nhân ái và yêu nước. Đối với học sinh chưa ngoan, đây vừa là mục tiêu, vừa là thách thức đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm phải tìm ra biện pháp phù hợp để từng bước thay đổi nhận thức và hành vi của các em.

Công nghệ thông tin, với những công cụ quản lý, tương tác và hỗ trợ học tập hiện đại, đang mở ra nhiều cơ hội mới cho công tác chủ nhiệm. Các nền tảng như ClassDojo, Google Classroom, Microsoft Teams, hay những ứng dụng phổ biến như Zalo, Facebook Messenger, Google Forms, Google Sheets… không chỉ phục vụ giảng dạy mà còn giúp giáo viên theo dõi tiến trình rèn luyện của học sinh, phản hồi nhanh chóng với phụ huynh và tạo môi trường thi đua lành mạnh. Lý thuyết quản lý hành vi (Behavior Management Theory) cũng chỉ ra rằng, việc ghi nhận hành vi tích cực và phản hồi kịp thời sẽ giúp học sinh hình thành thói quen tốt, trong khi sự tham gia của phụ huynh sẽ tăng khả năng duy trì và củng cố những thay đổi tích cực đó.

Ngoài ra, theo thuyết học tập trải nghiệm của David Kolb, học sinh sẽ ghi nhớ và thay đổi hành vi hiệu quả hơn khi được tham gia trực tiếp vào các hoạt động, trải nghiệm tình huống thực tế và tự rút ra bài học. Khi áp dụng vào công tác chủ nhiệm, giáo viên có thể sử dụng CNTT để tái hiện tình huống qua video, trò chơi mô phỏng hoặc hoạt động tương tác trực tuyến, giúp học sinh chưa ngoan không chỉ “nghe” mà còn “làm” và “cảm nhận” để thay đổi bản thân.

Từ những cơ sở lý luận nêu trên, có thể khẳng định rằng việc ứng dụng CNTT trong giáo dục học sinh chưa ngoan theo hướng tích cực không chỉ phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục mà còn đáp ứng xu thế phát triển xã hội, đồng thời tạo ra môi trường học tập hiện đại, thân thiện, thúc đẩy sự thay đổi hành vi một cách bền vững.

2. Cơ sở thực tiễn

Thực tiễn giáo dục cho thấy, ở bất kỳ lớp học nào cũng tồn tại một nhóm học sinh chưa ngoan, với mức độ và biểu hiện khác nhau. Nguyên nhân có thể xuất phát từ đặc điểm tâm lý lứa tuổi, tác động từ môi trường sống, sự quản lý chưa chặt chẽ của gia đình hoặc ảnh hưởng từ các thiết bị công nghệ khi các em sử dụng thiếu kiểm soát. Trong công tác chủ nhiệm truyền thống, giáo viên thường áp dụng các biện pháp như nhắc nhở trực tiếp, phê bình trước lớp, giao việc bổ sung hoặc mời phụ huynh trao đổi. Những biện pháp này đôi khi chỉ có hiệu quả tức thời và chưa tạo được cơ chế theo dõi dài hạn, chưa khích lệ được động lực nội tại của học sinh.

Trong khi đó, sự phát triển mạnh mẽ của CNTT đã tạo ra những công cụ hỗ trợ quản lý và giáo dục học sinh một cách khoa học, minh bạch và nhanh chóng. Nhiều trường học đã bắt đầu ứng dụng phần mềm quản lý lớp học, bảng điểm điện tử, nhóm trao đổi trực tuyến và trò chơi học tập số hóa, nhưng phần lớn mới dừng ở việc phục vụ giảng dạy, chưa khai thác tối đa để hỗ trợ công tác giáo dục nề nếp, hành vi. Thực tế cho thấy, khi giáo viên sử dụng CNTT để ghi nhận và phản hồi hành vi của học sinh theo thời gian thực, đồng thời kết hợp với phụ huynh qua kênh trực tuyến, học sinh chưa ngoan có sự tiến bộ rõ rệt cả về ý thức và hành vi.

3. Thuận lợi và khó khăn

Về thuận lợi:

nhà trường được trang bị cơ sở hạ tầng CNTT khá đầy đủ, có đường truyền internet ổn định, giáo viên được tập huấn kỹ năng sử dụng phần mềm và thiết bị hỗ trợ giảng dạy. Đa số phụ huynh sở hữu điện thoại thông minh, quen sử dụng các ứng dụng nhắn tin, gọi video, nhận thông báo từ giáo viên. Học sinh lớp 5 đã có khả năng tiếp nhận hướng dẫn và thao tác trên các phần mềm đơn giản, dễ dàng tham gia các hoạt động số hóa do giáo viên thiết kế.

Về khó khăn

một số phụ huynh bận rộn, chưa quan tâm sát sao đến quá trình rèn luyện của con nên việc phối hợp chưa thường xuyên. Một bộ phận học sinh chưa ngoan còn thiếu tự giác, ban đầu có thể phản ứng tiêu cực hoặc thờ ơ khi bị theo dõi hành vi qua ứng dụng. Ngoài ra, không phải giáo viên nào cũng thành thạo trong việc thiết kế hoạt động, trò chơi hay tình huống sư phạm trên nền tảng số, dẫn đến hiệu quả triển khai không đồng đều.

4. Khảo sát thực tiễn

Đầu năm học, tôi tiến hành khảo sát tình hình học sinh trong lớp bằng cách kết hợp quan sát trực tiếp trên lớp, trao đổi riêng với các em, lấy ý kiến giáo viên bộ môn và phát phiếu khảo sát trực tuyến tới phụ huynh qua Google Forms. Kết quả cho thấy trong tổng số học sinh của lớp, phần lớn chấp hành tốt nội quy, tuy nhiên vẫn có một nhóm nhỏ (chiếm khoảng 8–10%) có biểu hiện chưa ngoan như: hay nói chuyện riêng trong giờ học, chưa hoàn thành bài tập, quên đồ dùng học tập, đôi khi vi phạm quy định về trang phục và đi học muộn. Nguyên nhân chủ yếu được phụ huynh và giáo viên bộ môn phản ánh là do các em chưa có ý thức tự giác, dễ bị phân tán bởi các yếu tố bên ngoài, đặc biệt là trò chơi điện tử và mạng xã hội.

Khảo sát cũng chỉ ra rằng, hầu hết phụ huynh đồng ý và sẵn sàng phối hợp khi giáo viên áp dụng các biện pháp ứng dụng CNTT để quản lý và giáo dục hành vi của con em mình, miễn là thông tin minh bạch, cập nhật thường xuyên và phương pháp tác động phù hợp với tâm lý lứa tuổi. Đây là cơ sở thực tế quan trọng để tôi xây dựng và triển khai các giải pháp trong sáng kiến này.

5. Nội dung sáng kiến.

Giải pháp 1: Sử dụng ứng dụng quản lý lớp học trực tuyến để theo dõi hành vi và khen thưởng kịp thời

Trong công tác chủ nhiệm, đặc biệt khi giáo dục học sinh chưa ngoan, việc theo dõi và ghi nhận kịp thời hành vi, thái độ của các em có ý nghĩa quan trọng để giúp các em nhận ra sự tiến bộ hoặc hạn chế của bản thân. Nếu chỉ dựa vào ghi chép thủ công hoặc nhận xét miệng, thông tin thường thiếu tính hệ thống, dễ bị bỏ sót và không kịp thời. Việc ứng dụng công nghệ thông tin thông qua các nền tảng quản lý lớp học trực tuyến như ClassDojo, Google Classroom hoặc VNPT e-Learning mang lại sự minh bạch, nhanh chóng và khách quan trong đánh giá. Không chỉ giáo viên mà cả phụ huynh và học sinh đều có thể theo dõi kết quả rèn luyện hằng ngày, từ đó tạo sự phối hợp chặt chẽ ba bên. Đối với học sinh chưa ngoan, đây là công cụ hữu hiệu để giúp các em hiểu rằng mọi hành vi, dù tốt hay chưa tốt, đều được ghi nhận công bằng, và mỗi sự thay đổi tích cực đều được khen thưởng xứng đáng.

Ngay từ tuần học đầu tiên, giáo viên lựa chọn một nền tảng quản lý lớp học phù hợp với điều kiện hạ tầng và khả năng tiếp cận của phụ huynh, ưu tiên các ứng dụng miễn phí, dễ thao tác và có ngôn ngữ tiếng Việt. Sau khi tạo lớp trên hệ thống, giáo viên nhập đầy đủ danh sách học sinh, mời phụ huynh tham gia qua mã lớp hoặc đường liên kết. Trên nền tảng, giáo viên xây dựng bộ tiêu chí theo hai nhóm: hành vi tích cực (đi học đúng giờ, chuẩn bị bài đầy đủ, giúp đỡ bạn, phát biểu xây dựng bài, tuân thủ nội quy) và hành vi cần cải thiện (nói chuyện riêng, quên đồ dùng học tập, đi học muộn, vi phạm quy định trang phục, gây mất trật tự).

Trong quá trình học, mỗi khi học sinh thể hiện một hành vi, giáo viên lập tức cập nhật trên ứng dụng bằng điện thoại hoặc máy tính bảng. Hệ thống sẽ tự động gửi thông báo đến phụ huynh, kèm theo nhận xét hoặc hình ảnh minh họa nếu cần. Với học sinh chưa ngoan, giáo viên đặc biệt lưu ý ghi nhận cả những tiến bộ nhỏ để khích lệ tinh thần. Hằng tuần, dữ liệu từ hệ thống được xuất thành bảng tổng hợp, in ra và công bố trong giờ sinh hoạt lớp. Những học sinh đạt nhiều điểm tích cực nhất sẽ được tuyên dương trước lớp, nhận phần thưởng hoặc quyền ưu tiên như dẫn đầu hàng, chọn trò chơi, tham gia nhóm trưởng trong hoạt động. Ngược lại, học sinh còn nhiều điểm trừ sẽ được trao đổi riêng để cùng xây dựng mục tiêu tuần tới, đồng thời phụ huynh được mời phối hợp theo dõi.

Việc áp dụng ứng dụng quản lý lớp học trực tuyến đã tạo ra sự thay đổi rõ rệt trong ý thức của học sinh chưa ngoan. Các em nhận thấy rằng mọi hành vi của mình đều được cập nhật tức thì và hiển thị công khai, vì vậy dần hình thành thói quen tự điều chỉnh để nhận được nhiều điểm thưởng hơn. Phụ huynh nắm bắt nhanh tình hình con mình và có thể động viên hoặc nhắc nhở kịp thời. Không khí thi đua trong lớp trở nên sôi nổi nhờ bảng xếp hạng và phần thưởng hằng tuần. Sau một thời gian triển khai, tỉ lệ vi phạm của nhóm học sinh chưa ngoan giảm đáng kể, số lượng điểm thưởng tích cực tăng, nhiều em từ vị trí cuối bảng đã vươn lên nhóm giữa hoặc nhóm đầu. Đặc biệt, mối quan hệ giữa giáo viên – học sinh – phụ huynh được cải thiện, niềm tin của học sinh đối với giáo viên tăng lên vì các em cảm nhận được sự công bằng, minh bạch và sự ghi nhận kịp thời cho mọi cố gắng của mình.

Giải pháp 2: Tạo tình huống có vấn đề để học sinh chưa ngoan tham gia trực tiếp

Một trong những nguyên nhân khiến học sinh chưa ngoan chậm thay đổi là do các em ít có cơ hội thể hiện khả năng, ít được giao trách nhiệm và thường bị nhìn nhận ở góc độ tiêu cực. Tâm lý “bị gắn mác” dễ dẫn đến phản ứng chống đối hoặc thờ ơ. Nếu giáo viên khéo léo tạo ra những tình huống có vấn đề trong các hoạt động của lớp và giao cho các em vai trò cán sự hoặc phụ trách một phần công việc, các em sẽ có cảm giác mình được tin tưởng, được trao quyền. Từ đó, tâm lý muốn “giữ hình ảnh” trước bạn bè và giáo viên sẽ thôi thúc các em tự điều chỉnh hành vi. Việc này kết hợp với CNTT càng hiệu quả hơn, vì mọi nhiệm vụ, kết quả thực hiện đều được công khai trên bảng thông báo hoặc nhóm trực tuyến của lớp, giúp học sinh thấy rõ sự ghi nhận của tập thể và gia đình.

Giáo viên chủ nhiệm lựa chọn các hoạt động sinh hoạt lớp, sinh hoạt dưới cờ, hoạt động nhóm hoặc trò chơi tập thể để lồng ghép tình huống có vấn đề cần giải quyết. Ví dụ: tổ chức trò chơi “Giữ lớp sạch đẹp” trong tuần, phân công nhóm phụ trách vệ sinh, quản lý vật dụng, sắp xếp bàn ghế… Trong nhóm này, học sinh chưa ngoan được giao vị trí cán sự như “lớp phó lao động”, “tổ trưởng” hoặc “trưởng nhóm trò chơi”. Khi nhận nhiệm vụ, các em được hướng dẫn rõ yêu cầu, tiêu chí đánh giá và thời gian hoàn thành.

Để tăng tính minh bạch và động lực, giáo viên sử dụng công cụ CNTT như Google Sheets, ClassDojo hoặc Padlet để tạo bảng theo dõi nhiệm vụ và tiến độ của từng nhóm, cập nhật hình ảnh, video minh chứng do các thành viên ghi lại. Phụ huynh được thêm vào nhóm Zalo hoặc Google Classroom để quan sát và động viên con. Nếu học sinh chưa ngoan hoàn thành tốt vai trò, giáo viên sẽ đăng hình ảnh hoặc video tuyên dương ngay trên nhóm, đồng thời ghi nhận điểm thưởng trong hệ thống quản lý lớp học trực tuyến. Ngược lại, nếu gặp khó khăn, giáo viên trao đổi riêng, hỗ trợ kịp thời để các em không cảm thấy thất bại hay mất thể diện.

Việc giao vai trò cán sự cho học sinh chưa ngoan trong các tình huống có vấn đề đã mang lại chuyển biến tích cực rõ rệt. Các em dần nhận thức được rằng để hoàn thành nhiệm vụ và duy trì sự tin tưởng của giáo viên, mình phải gương mẫu và hợp tác với bạn bè. Áp lực tích cực này khiến các em chủ động điều chỉnh hành vi, từ bỏ thói quen vi phạm và cố gắng hoàn thiện bản thân. Sự công khai kết quả qua CNTT giúp các em tự hào khi thấy nỗ lực của mình được thừa nhận, đồng thời tạo hiệu ứng lan tỏa đến các bạn khác. Nhiều phụ huynh phản hồi rằng con mình đã trở nên có trách nhiệm hơn cả ở nhà, biết quan tâm đến người khác và giữ lời hứa. Nhờ đó, bầu không khí lớp học trở nên đoàn kết, học sinh chưa ngoan từng bước hòa nhập và trở thành nhân tố tích cực trong tập thể.

Giải pháp 3: Lồng ghép trò chơi để khích lệ học sinh chưa ngoan thay đổi bản thân

Học sinh tiểu học nói chung và nhóm học sinh chưa ngoan nói riêng thường có tâm lý thích được chơi, trải nghiệm, khám phá hơn là tiếp nhận những lời răn dạy khô khan. Nếu giáo viên biết khai thác đặc điểm này để biến quá trình rèn luyện thành những trò chơi hấp dẫn, các em sẽ dễ dàng tiếp nhận thông điệp giáo dục và tự nguyện thay đổi hành vi. Trò chơi vừa giúp các em được giải tỏa năng lượng, vừa là cơ hội rèn kỹ năng hợp tác, kỷ luật và tự quản. Khi lồng ghép CNTT, trò chơi trở nên sinh động hơn, cho phép ghi nhận kết quả tức thì, tạo không khí thi đua công bằng và minh bạch. Đây là con đường “mềm” nhưng hiệu quả để từng bước thay đổi nhận thức và hành vi của học sinh chưa ngoan.

Giáo viên lựa chọn những trò chơi có nội dung gắn liền với mục tiêu rèn luyện hành vi tích cực, chẳng hạn trò chơi “Đi học đúng giờ” (tích điểm qua mã QR mỗi buổi sáng), “Săn ngôi sao hành vi” (tìm kiếm và thực hiện các hành vi tốt trong ngày), hoặc “Thử thách 7 ngày không vi phạm nội quy”. Với mỗi trò chơi, giáo viên thiết kế luật chơi đơn giản, dễ hiểu và công khai trên bảng lớp cũng như nhóm Zalo hoặc Google Classroom.

CNTT được sử dụng để quản lý và chấm điểm trò chơi: giáo viên tạo bảng điểm online bằng Google Sheets hoặc dùng ứng dụng ClassDojo để ghi điểm tự động khi học sinh hoàn thành nhiệm vụ. Có thể thiết kế trò chơi trên Wordwall, Quizizz hoặc Kahoot để các em vừa chơi vừa trả lời câu hỏi tình huống liên quan đến hành vi ứng xử, kỹ năng sống. Học sinh chưa ngoan sẽ được ưu tiên tham gia nhóm trưởng hoặc vai trò đặc biệt trong trò chơi để tăng động lực. Sau mỗi vòng chơi, giáo viên tổng kết kết quả, công bố trên nhóm trực tuyến, khen thưởng bằng huy hiệu, phiếu quà tặng hoặc quyền lợi nhỏ (chọn trò chơi tuần tới, làm MC tiết sinh hoạt…).

Việc lồng ghép trò chơi đã tạo bầu không khí lớp học sôi nổi, học sinh chưa ngoan không còn cảm giác bị cô lập mà chủ động tham gia, hòa nhập với bạn bè. Khi tham gia trò chơi, các em buộc phải tuân thủ luật chơi, từ đó hình thành thói quen tôn trọng quy định và hợp tác với tập thể. Nhờ yếu tố CNTT, điểm số và tiến bộ của từng em được hiển thị rõ ràng, giúp phụ huynh dễ dàng theo dõi và động viên con. Sau một thời gian, số lượt vi phạm nội quy của nhóm học sinh chưa ngoan giảm đáng kể, thay vào đó là sự gia tăng các hành vi tích cực như chủ động giúp bạn, giữ gìn trật tự, chuẩn bị bài chu đáo. Đặc biệt, nhiều em bắt đầu yêu thích các trò chơi học tập và coi đó là động lực để tiếp tục rèn luyện bản thân.

Giải pháp 4: Ứng dụng CNTT để kết hợp với gia đình nhằm tạo niềm tin giúp các em thay đổi

Gia đình là môi trường giáo dục đầu tiên và có ảnh hưởng sâu sắc nhất đến sự hình thành nhân cách của trẻ. Đối với học sinh chưa ngoan, nếu chỉ giáo dục ở trường mà không có sự đồng hành, ủng hộ từ gia đình thì hiệu quả thay đổi hành vi thường không bền vững. Ngược lại, khi giáo viên và phụ huynh phối hợp nhịp nhàng, thống nhất cách ứng xử và khích lệ, học sinh sẽ cảm nhận được sự quan tâm, tin tưởng, từ đó hình thành động lực thay đổi bản thân. Việc ứng dụng CNTT vào quá trình này giúp rút ngắn khoảng cách, tạo kênh liên lạc nhanh chóng, kịp thời giữa nhà trường và gia đình, đồng thời cho phép phụ huynh tham gia trực tiếp vào việc theo dõi và hỗ trợ con em mình.

Giáo viên chủ nhiệm tạo nhóm trao đổi trực tuyến dành riêng cho phụ huynh học sinh chưa ngoan trên Zalo hoặc Messenger, trong đó cập nhật thường xuyên tình hình học tập, rèn luyện của các em. Hình ảnh, video, hoặc ghi chú nhận xét được gửi ngay sau mỗi hoạt động nổi bật ở trường, cả tích cực lẫn tiêu cực, để phụ huynh nắm rõ và phối hợp xử lý kịp thời. Song song, phụ huynh được khuyến khích quay video hoặc chụp ảnh các hoạt động tốt của con tại nhà, như giúp đỡ cha mẹ, tự giác học bài, chuẩn bị đồ dùng đầy đủ… gửi cho giáo viên. Những tư liệu này sẽ được giáo viên chọn lọc và công khai tuyên dương trước lớp trong giờ sinh hoạt hoặc đăng trên bảng thông báo trực tuyến của lớp.

Ngoài ra, giáo viên sử dụng bảng theo dõi trực tuyến bằng Google Sheets hoặc phần mềm quản lý lớp để phụ huynh có thể truy cập bất cứ lúc nào, theo dõi tiến bộ của con mình theo tuần và tháng. Định kỳ, giáo viên và phụ huynh tổ chức họp trực tuyến qua Zoom hoặc Google Meet để trao đổi chuyên sâu về những bước tiến và khó khăn của học sinh, cùng thống nhất các biện pháp tiếp theo.

Việc kết hợp với gia đình qua CNTT đã tạo nên một môi trường giáo dục thống nhất, liên tục giữa nhà và trường. Học sinh chưa ngoan cảm nhận được rằng không chỉ giáo viên mà cả gia đình cũng dõi theo và tin tưởng vào khả năng thay đổi của mình. Sự ghi nhận những tiến bộ, dù nhỏ nhất, được công khai trước tập thể đã khơi dậy niềm tự hào và ý thức giữ gìn hình ảnh của bản thân. Phụ huynh tích cực hơn trong việc đồng hành cùng con, biết cách khen – nhắc đúng lúc, và có thêm công cụ để hỗ trợ con ở nhà. Sau một thời gian áp dụng, mối quan hệ giữa học sinh – giáo viên – phụ huynh trở nên gắn bó hơn, tỉ lệ vi phạm giảm, các em chủ động thể hiện hành vi tích cực cả ở trường lẫn ở nhà, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển nhân cách sau này.

6. Kết quả nghiên cứu

Sau một học kỳ triển khai bốn giải pháp ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm, đặc biệt tập trung vào nhóm học sinh chưa ngoan, lớp đã có những chuyển biến rõ rệt cả về ý thức, hành vi và kết quả học tập. Các nền tảng quản lý lớp học trực tuyến giúp việc theo dõi hành vi trở nên minh bạch, kịp thời; phụ huynh và giáo viên phối hợp nhịp nhàng, cùng đồng hành với học sinh; trò chơi và tình huống sư phạm số hóa khơi dậy hứng thú, tạo động lực thay đổi; việc tuyên dương qua kênh trực tuyến và trước tập thể củng cố niềm tin cho các em.

Số liệu thống kê từ bảng theo dõi trực tuyến cho thấy, tỉ lệ vi phạm nội quy của nhóm học sinh chưa ngoan giảm hơn 70% so với đầu năm; tỉ lệ hoàn thành bài tập đúng hạn tăng từ 60% lên hơn 90%; tần suất tham gia phát biểu xây dựng bài và hợp tác nhóm tăng gấp đôi. Nhiều em vốn e dè, hay gây rối đã trở thành nhân tố tích cực, thậm chí được bầu làm tổ trưởng hoặc nhóm trưởng trong các hoạt động. Phụ huynh phản hồi tích cực về sự tiến bộ của con, bày tỏ sự tin tưởng hơn vào nhà trường và giáo viên chủ nhiệm. Không khí lớp học trở nên đoàn kết, vui vẻ, nề nếp ổn định và chất lượng học tập chung được nâng cao.

7. Bài học kinh nghiệm

Qua quá trình thực hiện sáng kiến, tôi rút ra một số bài học quan trọng. Thứ nhất, việc ứng dụng CNTT trong công tác chủ nhiệm chỉ thực sự hiệu quả khi giáo viên xác định rõ mục tiêu, chọn công cụ phù hợp với điều kiện của lớp và kỹ năng sử dụng của phụ huynh, học sinh. Thứ hai, mọi sự thay đổi ở học sinh, nhất là học sinh chưa ngoan, cần được ghi nhận kịp thời và công khai minh bạch để tạo động lực; việc này CNTT hỗ trợ rất tốt nhưng phải kết hợp với sự quan tâm chân thành của giáo viên. Thứ ba, trò chơi, tình huống sư phạm và cơ chế khen thưởng cần gắn với mục tiêu rèn luyện cụ thể, tránh hình thức hoặc chạy theo thành tích. Thứ tư, phối hợp với gia đình là yếu tố bắt buộc, vì nếu ở nhà và ở trường không thống nhất cách giáo dục, học sinh sẽ khó duy trì hành vi tích cực. Cuối cùng, giáo viên cần kiên trì, linh hoạt và luôn tôn trọng học sinh, kể cả khi các em mắc lỗi, bởi chính sự tin tưởng và khích lệ sẽ là nền tảng để các em thay đổi bền vững.

Ứng dụng CNTT để xây dựng lớp học tích cực và thân thiện để phát triển phẩm chất cho học sinh lớp 4

PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.

1. Kết luận

Sáng kiến “Ứng dụng CNTT để giáo dục học sinh chưa ngoan theo hướng tích cực trong công tác chủ nhiệm lớp” đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc thay đổi hành vi và thái độ học tập của học sinh. Việc kết hợp các nền tảng quản lý lớp học trực tuyến, trò chơi và tình huống số hóa, cùng với cơ chế khen thưởng – tuyên dương kịp thời, đã tạo ra môi trường học tập thân thiện, minh bạch và đầy động lực. Nhóm học sinh chưa ngoan dần ý thức được trách nhiệm của bản thân, biết tự điều chỉnh hành vi, tích cực tham gia vào các hoạt động tập thể và gặt hái thành tích học tập tốt hơn.

Các giải pháp của sáng kiến không chỉ áp dụng hiệu quả trong phạm vi một lớp mà còn có khả năng nhân rộng ra nhiều lớp khác, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số giáo dục. Việc gắn kết chặt chẽ giữa giáo viên – học sinh – phụ huynh thông qua CNTT đã tạo nên một tam giác đồng hành vững chắc, giúp các em thay đổi bền vững cả ở trường và ở nhà. Sáng kiến cũng góp phần nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ của giáo viên và phụ huynh, phù hợp với xu hướng giáo dục hiện đại.

2. Kiến nghị

- Đối với nhà trường: Cần tiếp tục đầu tư hạ tầng CNTT, cung cấp tài khoản và hướng dẫn sử dụng các nền tảng quản lý lớp học cho giáo viên, đồng thời tạo cơ chế khuyến khích giáo viên ứng dụng công nghệ trong công tác chủ nhiệm. Nên tổ chức các buổi tập huấn chuyên sâu về thiết kế trò chơi, tình huống sư phạm số hóa và kỹ năng quản lý lớp học trực tuyến để nâng cao năng lực cho đội ngũ.

- Đối với phụ huynh: Cần chủ động phối hợp với giáo viên trong việc sử dụng CNTT để theo dõi, hỗ trợ và động viên con em mình. Nên thường xuyên cập nhật thông tin trên nhóm trực tuyến, tham gia đầy đủ các buổi họp trực tuyến và đóng góp ý kiến để cùng nhà trường tìm ra biện pháp giáo dục phù hợp nhất. Đồng thời, tạo môi trường gia đình ấm áp, kỷ luật, giúp con duy trì hành vi tích cực đã hình thành ở trường.

Đây là Sáng kiến mới 100%, do thầy Lê Hồng Minh thiết kế nhằm hỗ trợ miễn phí cho giáo viên phục vụ công việc dạy học và được đăng tải độc quyền trên website bienphap.vn và được công ty DMCA bảo mật quyền sở hữu trí tuệ. Thầy nghiêm cấm tất cả mọi người không được phép chia sẻ lại hoặc buôn bán trên tất cả các trang mạng xã hội dưới bất cứ hình thức nào!