Ứng dụng CNTT để giáo dục học sinh lớp 5 về tình yêu quê hương đất nước 

PHẦN I. MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, giáo dục phẩm chất và năng lực cho học sinh tiểu học được đặt lên hàng đầu, trong đó tình yêu quê hương, đất nước là một trong những phẩm chất cốt lõi cần hình thành cho các em. Ở lứa tuổi lớp 5, học sinh bắt đầu có sự phát triển mạnh mẽ về tư duy logic, khả năng phân tích và nhận thức giá trị xã hội. Đây là thời điểm quan trọng để gieo mầm tình yêu quê hương đất nước thông qua những hoạt động thiết thực, sinh động và hấp dẫn. Việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong dạy học không chỉ giúp nội dung bài giảng thêm sinh động, gần gũi mà còn tạo ra môi trường học tập mở, khuyến khích học sinh chủ động, tích cực tham gia. CNTT giúp học sinh tiếp cận với tri thức lịch sử – văn hóa dân tộc qua hình ảnh, âm thanh, video trực quan, từ đó tình cảm yêu nước không còn là khái niệm trừu tượng mà trở thành trải nghiệm gần gũi, dễ tiếp nhận.

Thực tế xã hội cho thấy, trong bối cảnh bùng nổ công nghệ số và mạng xã hội, học sinh tiểu học ngày càng chịu tác động mạnh mẽ từ nhiều luồng thông tin khác nhau. Nhiều em dành nhiều thời gian cho trò chơi điện tử, video giải trí mà ít quan tâm tới việc tìm hiểu lịch sử, văn hóa và truyền thống dân tộc. Do vậy, tình yêu quê hương, đất nước đối với một bộ phận học sinh mới chỉ dừng lại ở việc hát quốc ca, treo cờ trong các dịp lễ lớn mà chưa có chiều sâu về nhận thức và hành động cụ thể. Nếu không có định hướng sư phạm phù hợp, sự hấp dẫn của công nghệ có thể cuốn học sinh xa rời những giá trị cốt lõi. Vì thế, thay vì để công nghệ trở thành “rào cản”, giáo viên cần biến CNTT thành “công cụ giáo dục” để lan tỏa những giá trị tích cực, khơi dậy niềm tự hào dân tộc và bồi dưỡng phẩm chất yêu nước cho học sinh.

Trong những năm qua, nhà trường đã quan tâm tổ chức nhiều hoạt động giáo dục truyền thống như chào cờ đầu tuần, kỷ niệm các ngày lễ lớn, thi tìm hiểu lịch sử dân tộc, sinh hoạt chủ điểm về anh hùng liệt sĩ. Tuy nhiên, phần lớn hoạt động vẫn thiên về hình thức trực tiếp, chưa tận dụng nhiều thành tựu của CNTT để tạo ra sự đổi mới và thu hút học sinh. Một số tiết học tích hợp giáo dục công dân với môn Lịch sử – Địa lý đã có ứng dụng trình chiếu PowerPoint, nhưng còn đơn điệu, ít tính tương tác. Vì vậy, việc ứng dụng CNTT một cách sáng tạo, đa dạng để làm phong phú hoạt động dạy học, đưa học sinh đến gần hơn với hình ảnh quê hương, đất nước là một yêu cầu cấp thiết, đồng thời cũng là hướng đi phù hợp với chủ trương đổi mới phương pháp dạy học hiện nay.

Giáo viên tiểu học ngày nay đã nhận thức rõ tầm quan trọng của việc giáo dục tình yêu quê hương đất nước cho học sinh. Tuy nhiên, trong thực tiễn giảng dạy, nhiều thầy cô vẫn còn lúng túng trong việc khai thác, vận dụng CNTT để truyền tải nội dung này sao cho hấp dẫn, hiệu quả. Một số giáo viên chưa quen với việc thiết kế học liệu số, chưa mạnh dạn đổi mới phương pháp, dẫn đến việc sử dụng CNTT còn ở mức minh họa đơn thuần. Chính vì vậy, vấn đề đặt ra là cần có những giải pháp cụ thể, thiết thực và khả thi nhằm hướng dẫn giáo viên ứng dụng CNTT một cách sáng tạo, biến những giờ học trở thành trải nghiệm sinh động, qua đó nuôi dưỡng tình yêu quê hương đất nước cho học sinh lớp 5. Đây chính là lý do tôi lựa chọn và nghiên cứu đề tài “Ứng dụng CNTT để giáo dục học sinh lớp 5 về tình yêu quê hương đất nước”.

2. Mục tiêu của sáng kiến

Sáng kiến nhằm ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả giáo dục học sinh lớp 5 về tình yêu quê hương đất nước. Cụ thể:

Giúp học sinh: hiểu rõ khái niệm và ý nghĩa của tình yêu quê hương đất nước; nhận diện được các biểu hiện cụ thể trong học tập, sinh hoạt; rèn kỹ năng sử dụng CNTT, tham gia hoạt động trải nghiệm trực tuyến; hình thành thái độ tự hào dân tộc, biết giữ gìn và phát huy truyền thống.

Giúp giáo viên: nâng cao năng lực ứng dụng CNTT trong giảng dạy, đổi mới phương pháp, xây dựng học liệu số phong phú và có khả năng nhân rộng.

Định hướng lâu dài: góp phần phát triển toàn diện phẩm chất yêu nước cho học sinh theo Chương trình GDPT 2018, đặt nền tảng cho ý thức trách nhiệm công dân trong tương lai.

3. Tính mới của sáng kiến

Ứng dụng CNTT sáng tạo: Không chỉ dừng ở việc trình chiếu minh họa, sáng kiến khai thác các công cụ số (video, trò chơi trực tuyến, tham quan ảo) để tạo môi trường học tập sinh động, hấp dẫn.

Gắn lý thuyết với trải nghiệm: Học sinh được tham quan ảo di tích lịch sử, tham gia phong trào trực tuyến “Em yêu Tổ quốc tôi”, qua đó biến tình yêu quê hương từ khái niệm trừu tượng thành hành động cụ thể.

Phối hợp ba môi trường: Gia đình – nhà trường – xã hội cùng tham gia thông qua nền tảng số, giúp việc giáo dục tình yêu quê hương có tính lan tỏa và đồng bộ.

Khả năng nhân rộng: Các mô hình, học liệu điện tử dễ áp dụng cho nhiều khối lớp, nhiều trường, phù hợp định hướng đổi mới dạy học của Chương trình GDPT 2018.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 5 tại trường tiểu học – lứa tuổi có nhận thức phát triển, dễ tiếp thu kiến thức lịch sử, văn hóa và dễ hình thành tình cảm, hành vi yêu quê hương đất nước thông qua trải nghiệm số.

Phạm vi nghiên cứu: Tập trung vào việc ứng dụng CNTT trong dạy học và hoạt động trải nghiệm của học sinh lớp 5 tại nhà trường; đồng thời có thể mở rộng, tham khảo áp dụng cho các khối lớp khác ở tiểu học.

5. Phương pháp nghiên cứu

Để thực hiện sáng kiến, tôi sử dụng các phương pháp sau:

Nghiên cứu tài liệu: Tìm hiểu Chương trình GDPT 2018, các văn bản chỉ đạo, tài liệu về giáo dục phẩm chất và ứng dụng CNTT.

Điều tra – khảo sát: Thăm dò nhận thức, thái độ, hành vi của học sinh lớp 5 về tình yêu quê hương đất nước trước và sau khi áp dụng biện pháp.

Quan sát – thực nghiệm sư phạm: Trực tiếp tổ chức dạy học, hoạt động trải nghiệm có ứng dụng CNTT, theo dõi sự tham gia và thay đổi của học sinh.

Thống kê – so sánh: Đối chiếu kết quả trước và sau áp dụng biện pháp để đánh giá hiệu quả.

Tích hợp một số kĩ năng sống cho học sinh để xây dựng lớp học đoàn kết trong công tác chủ nhiệm lớp

PHẦN II. NỘI DUNG

1. Cơ sở lí luận

Giáo dục phẩm chất và năng lực là định hướng cốt lõi trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Trong đó, tình yêu quê hương, đất nước là một trong năm phẩm chất chủ đạo cần hình thành cho học sinh tiểu học. Đây là nền tảng quan trọng để các em xây dựng nhân cách, ý thức công dân và trách nhiệm xã hội trong tương lai. Theo tâm lý học lứa tuổi, học sinh lớp 5 bắt đầu có khả năng tư duy khái quát, biết phân tích sự kiện, hiện tượng; đồng thời dễ bị lôi cuốn bởi các yếu tố trực quan, sinh động. Vì vậy, việc lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp sẽ quyết định hiệu quả giáo dục phẩm chất.

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và sự bùng nổ của công nghệ số, ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong dạy học không chỉ là xu thế mà còn là yêu cầu tất yếu. CNTT giúp giáo viên tạo ra môi trường học tập phong phú, đa dạng và hấp dẫn: hình ảnh, video, âm thanh, trò chơi trực tuyến, tham quan ảo… Qua đó, học sinh được tiếp cận kiến thức một cách trực quan, dễ hiểu, đồng thời tăng cường khả năng tương tác, chủ động khám phá. Nhiều nghiên cứu sư phạm cũng chỉ ra rằng việc sử dụng học liệu số giúp nâng cao hứng thú học tập, phát triển kỹ năng hợp tác, giao tiếp, tư duy phản biện cho học sinh.

Giáo dục tình yêu quê hương, đất nước thông qua CNTT có ý nghĩa to lớn:

Giúp học sinh nhận thức rõ ràng về lịch sử, truyền thống, văn hóa dân tộc.

Hình thành tình cảm tự hào, gắn bó với cộng đồng, trân trọng các biểu tượng quốc gia.

Chuyển hóa thành hành vi cụ thể, như giữ gìn môi trường, tham gia hoạt động đền ơn đáp nghĩa, thể hiện sự nghiêm túc trong lễ chào cờ.

Ngoài ra, việc lồng ghép CNTT trong giáo dục còn phù hợp với định hướng dạy học phát triển phẩm chất – năng lực, khắc phục hạn chế của lối truyền thụ một chiều. Với học sinh lớp 5, CNTT trở thành cầu nối hiệu quả giữa tri thức lịch sử – văn hóa vốn trừu tượng với đời sống thực tiễn gần gũi, qua đó bồi dưỡng tình yêu quê hương đất nước một cách tự nhiên, bền vững.

2. Cơ sở thực tiễn

Trong những năm gần đây, việc giáo dục học sinh tiểu học về phẩm chất, trong đó có tình yêu quê hương đất nước, đã được các nhà trường quan tâm triển khai thông qua nhiều hoạt động: chào cờ đầu tuần, sinh hoạt chủ điểm, kỷ niệm các ngày lễ lớn, tổ chức thi tìm hiểu lịch sử dân tộc, tham quan di tích địa phương. Tuy nhiên, phần lớn hoạt động vẫn còn mang tính hình thức, chưa khai thác nhiều tiềm năng của công nghệ thông tin để tạo ra sự hấp dẫn và chiều sâu cho học sinh.

Ở bậc tiểu học, đặc biệt là lớp 5, học sinh có hứng thú lớn với các phương tiện trực quan, sinh động, nhưng thực tế nhiều tiết học vẫn dừng lại ở hình thức thuyết trình kết hợp tranh ảnh, hoặc trình chiếu PowerPoint đơn giản. Học sinh ít được tham gia các hoạt động trải nghiệm ảo, trò chơi trực tuyến hay dự án học tập số. Điều này dẫn tới việc tiếp nhận kiến thức còn thụ động, tình yêu quê hương đất nước đối với một số em vẫn là khái niệm trừu tượng, chưa được thể hiện thành hành động cụ thể.

Bên cạnh đó, cơ sở vật chất và phương tiện CNTT ở nhiều trường học đã được trang bị khá đầy đủ: máy chiếu, phòng máy tính, đường truyền Internet. Đây là điều kiện thuận lợi để giáo viên đổi mới phương pháp, xây dựng các hoạt động ứng dụng CNTT nhằm giáo dục phẩm chất cho học sinh. Tuy nhiên, một số giáo viên còn hạn chế kỹ năng thiết kế học liệu số, chưa mạnh dạn áp dụng công nghệ mới, nên hiệu quả giáo dục chưa cao.

Từ thực tế trên có thể thấy, việc nghiên cứu và áp dụng những giải pháp ứng dụng CNTT để giáo dục tình yêu quê hương đất nước cho học sinh lớp 5 là cần thiết, vừa phù hợp với điều kiện hiện có, vừa đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực.

3. Thuận lợi, khó khăn

3.1. Thuận lợi

Sự quan tâm của nhà trường: Ban giám hiệu định hướng đổi mới phương pháp dạy học, khuyến khích ứng dụng CNTT trong giảng dạy và tổ chức nhiều hoạt động giáo dục truyền thống, tạo môi trường thuận lợi để triển khai sáng kiến.

Cơ sở vật chất: Trường học đã được trang bị máy chiếu, máy tính, phòng học đa năng, đường truyền Internet ổn định, đáp ứng nhu cầu dạy học số.

Đặc điểm học sinh lớp 5: Các em hiếu học, có khả năng tiếp thu nhanh công nghệ, hứng thú với hình ảnh, video, trò chơi tương tác, dễ dàng tham gia các hoạt động trực tuyến.

Sự phối hợp của phụ huynh: Nhiều phụ huynh quan tâm, sẵn sàng hỗ trợ con em học tập qua mạng, có thiết bị thông minh tại gia đình, tạo điều kiện kết nối giữa nhà trường và học sinh.

3.2. Khó khăn

Trình độ ứng dụng CNTT của một số giáo viên: Vẫn còn chênh lệch, chưa đồng đều; nhiều thầy cô chưa quen thiết kế bài giảng số hay tổ chức hoạt động trực tuyến sinh động.

Khả năng tập trung của học sinh: Một bộ phận học sinh dễ bị phân tán khi sử dụng thiết bị công nghệ, có xu hướng quan tâm nhiều đến trò chơi giải trí thay vì học tập.

Điều kiện gia đình: Một số học sinh chưa có đầy đủ thiết bị kết nối Internet hoặc chưa được phụ huynh giám sát khi tham gia hoạt động trực tuyến.

Hoạt động trải nghiệm thực tế còn hạn chế: Nhà trường chưa có nhiều cơ hội tổ chức tham quan di tích, bảo tàng; chủ yếu vẫn dựa vào hình thức trực tuyến, làm giảm tính trực quan so với thực tế.

4. Khảo sát thực trạng

Để có cơ sở đề xuất và áp dụng các giải pháp, tôi đã tiến hành khảo sát nhận thức và hành vi của học sinh lớp 5 về tình yêu quê hương, đất nước trước khi triển khai sáng kiến.

Phương pháp khảo sát:

Trao đổi trực tiếp với học sinh trong các tiết sinh hoạt lớp, đặt câu hỏi mở về hiểu biết và biểu hiện tình yêu quê hương, đất nước.

Phát phiếu khảo sát ngắn gọn gồm 5 câu hỏi trắc nghiệm và tự luận đơn giản.

Quan sát thái độ, hành vi của học sinh trong lễ chào cờ, các buổi sinh hoạt chủ điểm, hoạt động tập thể.

Kết quả khảo sát ban đầu (lớp 5A, sĩ số 35 học sinh):

Mức độ	Số HS	Tỷ lệ	Biểu hiện điển hình
Tốt (hiểu rõ, có hành vi đúng)	12	34,3%	Biết hát Quốc ca nghiêm trang, hiểu ý nghĩa các ngày lễ lớn, tích cực tham gia vệ sinh môi trường.
Đạt (nhận thức cơ bản, hành vi chưa thường xuyên)	16	45,7%	Biết yêu thích quê hương, nhưng còn thụ động; chưa chủ động tham gia phong trào.
Cần cố gắng (nhận thức mơ hồ, ít biểu hiện cụ thể)	7	20,0%	Chưa hiểu rõ yêu nước là gì, trong lễ chào cờ còn chưa nghiêm túc, dễ bị phân tán.

Đánh giá chung:

Phần lớn học sinh đã có ý thức cơ bản về tình yêu quê hương, đất nước, nhưng mới dừng ở mức độ nhận biết.

Tỷ lệ học sinh hiểu sâu và có hành vi rõ ràng còn thấp (chỉ khoảng 1/3).

Nhiều em chưa gắn tình yêu quê hương với các hành động cụ thể trong học tập và đời sống hằng ngày.

Thực trạng trên cho thấy việc ứng dụng CNTT trong dạy học để khơi gợi hứng thú, nâng cao nhận thức và tạo cơ hội hành động cho học sinh lớp 5 là hết sức cần thiết và có tính khả thi.

5. Nội dung sáng kiến

Giải pháp 1: Xây dựng bài giảng số và học liệu điện tử về lịch sử – văn hoá dân tộc

Biện pháp này nhằm chuyển những tri thức lịch sử, địa lí và văn hoá vốn trừu tượng đối với học sinh lớp 5 thành trải nghiệm học tập trực quan, giàu cảm xúc và có tương tác. Ứng dụng công nghệ thông tin không dừng lại ở việc trình chiếu minh hoạ mà hướng tới một tiến trình học tập nơi học sinh được nhìn, nghe, hỏi, trả lời và tự tay tạo ra sản phẩm số để thể hiện tình yêu quê hương đất nước bằng những hành động cụ thể. Vai trò của giáo viên là nhà thiết kế học liệu và đạo diễn lớp học, kết nối hình ảnh – âm thanh – câu hỏi gợi mở để dẫn các em đi từ nhận biết đến hiểu, từ xúc cảm đến hành vi.

Trước giờ dạy, giáo viên chuẩn bị một bộ học liệu số gọn mà tinh: một video tư liệu ngắn (2–3 phút) có thể chạy offline, vài bức ảnh/infographic có chú thích rõ ràng, một bản đồ hoặc sơ đồ mốc thời gian, cùng một trò chơi kiểm tra nhanh trên Quizizz/Kahoot và mẫu poster số trên Canva. Nội dung phải chính xác, phù hợp lứa tuổi; hình ảnh rõ nét; âm lượng vừa phải; thông điệp tích cực, khơi dậy niềm tự hào dân tộc. Nguồn tư liệu nên ưu tiên từ kênh chính thống; dưới cùng của bài giảng, giáo viên ghi chú nguồn trích để rèn cho học sinh thói quen tôn trọng bản quyền. Song song, giáo viên dự phòng phương án kỹ thuật: tải sẵn video, in một bản câu hỏi giấy để có thể chuyển sang hình thức ngoại tuyến nếu mạng Internet trục trặc.

Trong lớp học, tiết dạy mở đầu bằng một khoảnh khắc gợi mở ngắn gọn. Giáo viên chiếu một bức ảnh có sức gợi mạnh hoặc một đoạn nhạc mở màn, đặt một câu hỏi “Em nhìn thấy gì?” hay “Theo em, hôm nay chúng ta nói về điều gì?”. Chính phút khởi động mang tính khơi gợi ấy giúp học sinh chuyển tâm thế sang tập trung, đồng thời tạo nhịp cầu cảm xúc vào chủ đề. Tiếp đến là pha khám phá: học sinh xem video tư liệu ngắn, đọc nhanh 1–2 infographic kèm mốc thời gian/nhân vật/ý nghĩa. Giáo viên không kể lại toàn bộ nội dung mà đặt câu hỏi “vì sao” và “như thế nào” để các em tự nói ra điều đã thấy, đã hiểu, từ đó hình thành ý nghĩa. Khi nhịp độ lớp học đạt mức sôi nổi, giáo viên phát động trò chơi trực tuyến 8–10 câu hỏi để kiểm tra mức hiểu ngay tại lớp. Trò chơi không chỉ chấm điểm đúng sai mà còn lồng một hai câu liên hệ, buộc học sinh nghĩ xem ở lứa tuổi lớp 5 mình có thể làm gì để thể hiện tình yêu quê hương đất nước trong đời sống hàng ngày.

Sau phần tương tác, lớp học chuyển sang hoạt động tạo sản phẩm. Theo nhóm bốn, học sinh mở mẫu poster số đã được thiết kế sẵn, kéo thả hình ảnh, gõ tiêu đề ngắn, liệt kê ba việc làm nhỏ phù hợp với lứa tuổi như hát Quốc ca nghiêm trang trong lễ chào cờ, giữ gìn lá cờ Tổ quốc của lớp vào mỗi thứ Hai, nhặt rác sau giờ ra chơi để sân trường luôn sạch đẹp. Mỗi nhóm cử một bạn trình bày 30–60 giây trước lớp. Giáo viên và các bạn lắng nghe, đặt một câu hỏi phản hồi, bình chọn nhẹ nhàng để tăng động lực. Kết thúc tiết học, mỗi em điền nhanh một phiếu số “3–2–1”: ba điều em học được, hai điều khiến em ấn tượng nhất, một hành động em sẽ làm ngay trong tuần để thể hiện tình yêu quê hương đất nước; các phiếu được thu qua Google Forms hoặc dán lên Padlet lớp như một “bức tường minh chứng”.

Ví dụ minh hoạ cho tiến trình trên là chủ đề “Ngày Quốc khánh 2/9 – Tự hào Tổ quốc em”. Tiết học bắt đầu bằng hai bức ảnh Quảng trường Ba Đình: một khung hình đen trắng năm 1945 và một khung hình hiện tại rực rỡ cờ hoa. Từ những ánh mắt tò mò, giáo viên đặt câu hỏi: “Vì sao ngày 2/9 lại được treo cờ khắp nơi?”. Học sinh xem đoạn video ba phút tóm tắt bối cảnh ra đời bản Tuyên ngôn Độc lập; ngay sau đó, từng em nhìn vào infographic mốc thời gian và trả lời các câu hỏi gợi mở như “Nếu em có mặt hôm ấy, em muốn ghi lại khoảnh khắc nào?”. Trò chơi Quizizz gồm mười câu giúp lớp củng cố năm sự kiện trọng điểm, hai nhân vật lịch sử và hai câu liên hệ hành vi. Ở phần tạo sản phẩm, các nhóm hoàn thiện poster “Em yêu Tổ quốc tôi – 3 việc làm nhỏ” trên Canva, chụp màn hình và nộp lên Padlet. Tiết học khép lại bằng một cam kết nhỏ trong phiếu “3–2–1”, và vào tiết sinh hoạt cuối tuần, giáo viên sẽ tuyên dương sản phẩm tiêu biểu, đồng thời nhắc nhẹ những cam kết chưa thực hiện.

Hiệu quả của biện pháp được đo lường bằng các chỉ báo cụ thể: tối thiểu 80% học sinh đạt từ 8/10 câu hỏi trong trò chơi trực tuyến; đa số học sinh gọi tên và nêu đúng ý nghĩa của hai đến ba biểu tượng quốc gia gắn với chủ đề; ít nhất 90% học sinh thể hiện sự nghiêm trang khi hát Quốc ca và biết giữ gìn lá cờ của lớp; mỗi em có tối thiểu một minh chứng hành động trong tuần được đăng tải trên Padlet (ảnh chăm sóc bồn cây, ghi chú nhắc gia đình treo cờ dịp lễ…). Giáo viên dùng một bảng tiêu chí ngắn để nhận xét sản phẩm số của học sinh, chú trọng bốn khía cạnh: độ chính xác nội dung, bố cục – thẩm mỹ, tính sáng tạo và mức độ liên hệ vào hành động.

Vì làm việc với công nghệ dễ phát sinh rủi ro, giáo viên chủ động khống chế nhịp độ và số lượng công cụ. Nếu mạng chập chờn, bài giảng vẫn vận hành suôn sẻ nhờ video và ảnh đã tải sẵn; nếu học sinh xao nhãng trước màn hình, giáo viên cắt nhỏ hoạt động theo nhịp 5–10 phút, xen kẽ nhiệm vụ “bằng tay” như giơ thẻ, sắp xếp mốc thời gian, hoặc giao vai trò rõ ràng trong nhóm để ai cũng có việc. Nguyên tắc “ít nhưng sâu” được quán triệt: một bài chỉ một video, một trò chơi, một sản phẩm số, đủ để tạo điểm nhấn cảm xúc và neo trí nhớ mà không gây quá tải.

Khi vận hành đúng tinh thần trên, bài giảng số không chỉ giúp học sinh “biết” về lịch sử – văn hoá mà quan trọng hơn, giúp các em “thấm” ý nghĩa và “làm” những điều nhỏ bé, cụ thể để thể hiện tình yêu quê hương đất nước mỗi ngày. Nếu bạn đồng ý, mình sẽ tiếp tục viết Biện pháp 2 theo đúng văn phong liền mạch như thế này.

Giải pháp 2: Tổ chức hoạt động trải nghiệm trực tuyến và tham quan ảo

Hoạt động trải nghiệm có vai trò rất quan trọng trong giáo dục học sinh tiểu học bởi nó cho phép các em “sống” trong bối cảnh sự kiện, “chạm” vào không gian lịch sử – văn hoá thay vì chỉ nghe kể lại. Tuy nhiên, việc tổ chức tham quan thực tế thường bị hạn chế bởi thời gian, kinh phí, điều kiện đi lại. Ứng dụng công nghệ thông tin đã mở ra một hướng đi mới: trải nghiệm trực tuyến và tham quan ảo, đưa học sinh đến với các di tích, bảo tàng, địa danh lịch sử chỉ bằng vài cú nhấp chuột. Nhờ đó, tình yêu quê hương đất nước không còn là những lời dạy trừu tượng mà trở thành cảm xúc thật, trải nghiệm thật và gắn bó bền chặt trong tâm hồn học sinh lớp 5.

Để tổ chức hiệu quả, giáo viên chuẩn bị trước những địa chỉ tham quan ảo đáng tin cậy như Google Earth, Street View hay các website bảo tàng có tính năng tour 360 độ. Nội dung cần lựa chọn phải gần gũi, tiêu biểu, có giá trị giáo dục cao: Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, Hoàng thành Thăng Long, Nhà tù Hỏa Lò, hay các di tích cách mạng ở địa phương. Trước buổi học, giáo viên gửi đường link cho học sinh, giao nhiệm vụ theo nhóm để mỗi nhóm tìm hiểu một địa điểm, ghi lại 3–5 chi tiết đặc biệt, chụp màn hình hoặc quay lại đoạn tham quan ngắn để trình bày. Khi vào lớp, giáo viên đóng vai trò hướng dẫn viên, cùng cả lớp “khởi hành”, di chuyển qua các điểm tham quan ảo, gợi mở câu hỏi để học sinh quan sát và trả lời. Mỗi địa điểm đều kèm một câu chuyện hoặc nhân vật gắn liền, giúp học sinh kết nối hình ảnh nhìn thấy với giá trị lịch sử, văn hoá sâu xa.

Sau phần tham quan, học sinh làm việc nhóm để hoàn thiện sản phẩm. Nhóm có thể thiết kế một poster điện tử bằng Canva, trình chiếu slide ngắn hoặc quay clip 1 phút giới thiệu địa danh. Các nhóm trình bày sản phẩm trước lớp, bạn bè đặt câu hỏi, giáo viên nhận xét và bình chọn. Quan trọng hơn, học sinh không chỉ giới thiệu lại thông tin mà còn nêu cảm xúc và hành động của mình: “Em tự hào vì…”, “Em sẽ làm gì để giữ gìn di tích này?”. Đây là bước chuyển từ nhận thức sang thái độ và hành vi, giúp tình yêu quê hương đất nước trở thành động lực nội tại chứ không phải yêu cầu bên ngoài.

Ví dụ minh hoạ cụ thể là buổi học với chủ đề “Nhà tù Hỏa Lò – Trang sử bi hùng”. Giáo viên cho học sinh tham quan ảo không gian giam giữ chiến sĩ cách mạng qua website 360 độ, dừng lại ở một số hình ảnh tiêu biểu như chiếc cùm gỗ, bức tượng mô phỏng các chiến sĩ trong tù. Sau khi tham quan, học sinh chia sẻ cảm xúc: “Em thấy thương và khâm phục những chiến sĩ đã kiên cường”, “Em hiểu vì sao chúng ta phải biết ơn những người đi trước”. Tiếp đó, nhóm học sinh thiết kế poster mang tên “Tự hào Hỏa Lò – Tự hào Việt Nam”, trong đó ghi ba điều rút ra và một hành động nhỏ như học tập chăm chỉ, sống có kỷ luật để xứng đáng với thế hệ cha anh. Sản phẩm được đăng tải trên Padlet lớp, phụ huynh có thể vào xem, bình luận và khích lệ con.

Hiệu quả của biện pháp được thể hiện ở chỗ học sinh hứng thú và chủ động hơn hẳn so với giờ học thông thường. Nếu như trong khảo sát đầu năm, nhiều em chỉ biết yêu nước là “hát Quốc ca” hay “treo cờ ngày lễ”, thì sau khi tham quan ảo, học sinh có thể gọi tên di tích, kể câu chuyện gắn liền và bày tỏ cảm xúc rõ ràng. Đặc biệt, các em biết gắn tình yêu quê hương với hành động nhỏ hằng ngày, từ việc giữ gìn di sản văn hoá ở địa phương đến việc chấp hành nghiêm túc nề nếp trong trường. Qua đó, biện pháp không chỉ bồi dưỡng nhận thức mà còn khơi gợi cảm xúc và dẫn dắt hành vi, đúng với mục tiêu giáo dục toàn diện theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực.

Giải pháp 3: Xây dựng phong trào trực tuyến “Em yêu Tổ quốc tôi”

Nếu như bài giảng số giúp học sinh tiếp nhận kiến thức, tham quan ảo đem lại trải nghiệm cảm xúc thì phong trào trực tuyến “Em yêu Tổ quốc tôi” chính là không gian để học sinh thể hiện, chia sẻ và lan tỏa tình yêu quê hương đất nước một cách thường xuyên, liên tục. Trong bối cảnh học sinh ngày càng quen thuộc với môi trường mạng và các nền tảng số, giáo viên hoàn toàn có thể tận dụng chính “sân chơi” ấy để biến công nghệ thành kênh giáo dục tích cực. Điểm mới của biện pháp này là thay vì chỉ học trong lớp, học sinh được khuyến khích bày tỏ tình yêu Tổ quốc qua những sản phẩm cá nhân, chia sẻ công khai trong một cộng đồng nhỏ an toàn gồm thầy cô, bạn bè và phụ huynh, qua đó tạo thành phong trào gắn kết, lan tỏa.

Để triển khai, giáo viên tạo một không gian trực tuyến chung của lớp, có thể là nhóm Padlet, Jamboard hoặc nhóm kín trên Zalo, Facebook tùy điều kiện. Ngay từ đầu năm, giáo viên phổ biến luật chơi: mỗi tuần, mỗi học sinh sẽ đăng ít nhất một sản phẩm thể hiện tình yêu quê hương đất nước. Sản phẩm có thể ở nhiều dạng: tranh vẽ số minh họa một anh hùng dân tộc, đoạn video hát bài ca cách mạng, một bức ảnh chụp góc quê hương với lời thuyết minh ngắn, hay một bài thơ, bài viết nhỏ do chính em sáng tác. Giáo viên đưa ra chủ đề gợi ý theo tuần hoặc theo tháng, ví dụ: “Tổ quốc trong mắt em”, “Biểu tượng em yêu”, “Anh hùng nhỏ tuổi”, để học sinh định hướng sáng tạo. Sau khi sản phẩm được đăng, cả lớp, giáo viên và phụ huynh có thể vào xem, bình luận khích lệ, bình chọn để chọn ra “Bài chia sẻ yêu nước tiêu biểu của tuần”.

Quá trình này vừa mang tính thi đua vừa mang tính cộng đồng. Mỗi sản phẩm đăng lên là một minh chứng cho sự sáng tạo, một lời bày tỏ tình cảm chân thành và cũng là cơ hội để học sinh học hỏi lẫn nhau. Giáo viên có thể sử dụng hình thức tuyên dương nhẹ nhàng như gửi giấy khen điện tử “Dũng sĩ yêu nước”, trao sticker, huy hiệu trong nhóm, hoặc ghi nhận thành tích trong góc “Em yêu Tổ quốc tôi” của lớp học. Với cách làm này, tình yêu quê hương đất nước được duy trì không chỉ trong vài tiết học mà xuyên suốt năm học, gắn liền với đời sống số hằng ngày của học sinh.

Ví dụ minh họa là khi lớp triển khai chủ đề “Hào khí Điện Biên”. Trong tuần lễ kỷ niệm 7/5, mỗi học sinh được giao nhiệm vụ sáng tác hoặc sưu tầm một sản phẩm số về chiến thắng Điện Biên Phủ. Có em quay một video ngắn hát “Giải phóng Điện Biên”, có em vẽ tranh số hình ảnh anh bộ đội Điện Biên, có em chụp ảnh trang sách lịch sử kèm cảm nhận “Em tự hào vì thế hệ cha ông đã hi sinh để chúng em được sống trong hòa bình”. Các sản phẩm được đăng lên Padlet, cả lớp cùng bình chọn. Giáo viên chọn ra 3 sản phẩm tiêu biểu để tuyên dương trong giờ sinh hoạt cuối tuần. Sự kiện này không chỉ giúp các em ghi nhớ mốc lịch sử mà còn khơi dậy niềm tự hào, biến kỷ niệm chiến thắng thành một hoạt động tập thể đầy ý nghĩa.

Hiệu quả của phong trào thể hiện ở nhiều khía cạnh. Thứ nhất, học sinh có thói quen chủ động sáng tạo, tìm kiếm và thể hiện tình yêu quê hương đất nước bằng cách riêng, không bị gò bó. Thứ hai, sự tham gia của phụ huynh trong việc theo dõi và bình luận giúp kết nối giáo dục nhà trường – gia đình, làm cho việc học không khép kín trong lớp mà mở rộng ra cộng đồng. Thứ ba, mỗi sản phẩm lưu lại trên nền tảng trực tuyến như một “ngân hàng tư liệu” quý giá của lớp, vừa để tổng kết cuối năm, vừa để làm nguồn chia sẻ cho các thế hệ sau. Cuối cùng, quan trọng nhất là học sinh lớp 5 được rèn luyện lòng tự hào dân tộc, biết tôn trọng và yêu quý quê hương qua những việc làm gần gũi, thiết thực, hình thành một lối sống tích cực và trách nhiệm.

6. Kết quả đạt được

Sau khi áp dụng ba giải pháp nêu trên, chất lượng giáo dục tình yêu quê hương, đất nước cho học sinh lớp 5 đã có những chuyển biến rõ rệt. Trước hết, nhận thức của học sinh được nâng lên: các em hiểu rõ hơn ý nghĩa của các sự kiện lịch sử, biểu tượng quốc gia và có khả năng liên hệ với đời sống hằng ngày. Thứ hai, thái độ và hành vi thay đổi tích cực: học sinh hát Quốc ca nghiêm trang hơn, biết giữ gìn cờ Tổ quốc, tích cực tham gia các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, vệ sinh môi trường, chăm sóc cây xanh. Thứ ba, kỹ năng công nghệ và giao tiếp của học sinh phát triển rõ rệt: các em thành thạo hơn trong việc sử dụng công cụ số, biết hợp tác nhóm, trình bày sản phẩm trực tuyến và tự tin chia sẻ cảm nhận cá nhân. Thứ tư, sự phối hợp giữa nhà trường – phụ huynh – học sinh được tăng cường thông qua các phong trào trực tuyến, góp phần tạo nên môi trường giáo dục đồng bộ và lan tỏa.

Nhìn chung, sáng kiến đã chứng minh tính hiệu quả và khả thi: học sinh hứng thú, chủ động hơn, giáo viên có thêm phương pháp mới, phụ huynh gắn bó hơn với hoạt động giáo dục, từ đó góp phần bồi dưỡng phẩm chất yêu nước cho thế hệ trẻ một cách bền vững.

7. Bài học kinh nghiệm

Qua quá trình nghiên cứu và áp dụng sáng kiến, tôi rút ra một số bài học kinh nghiệm sau:

Giáo viên phải là người khởi xướng và đồng hành: Muốn học sinh yêu thích, trước hết giáo viên cần nhiệt huyết, sáng tạo, làm gương trong lời nói, hành động và cách sử dụng công nghệ để truyền cảm hứng.

Ứng dụng CNTT cần chọn lọc và phù hợp: Không phải công cụ số nào cũng hiệu quả. Giáo viên cần xác định mục tiêu giáo dục, lựa chọn công cụ đơn giản, dễ dùng, tránh lạm dụng gây loãng nội dung.

Kết hợp kiến thức – trải nghiệm – hành động: Học sinh chỉ thật sự “thấm” khi được học kiến thức, được trải nghiệm thực (trực tuyến hoặc trực tiếp) và được thể hiện qua hành động cụ thể.

Phối hợp giữa gia đình – nhà trường – xã hội: Khi phụ huynh tham gia cùng giáo viên trong phong trào trực tuyến, hiệu quả giáo dục nhân lên gấp nhiều lần và tạo sự lan tỏa mạnh mẽ.

Kiên trì, linh hoạt: Giáo dục phẩm chất là quá trình lâu dài, cần kiên nhẫn. Giáo viên phải linh hoạt điều chỉnh phương pháp để phù hợp với đặc điểm học sinh từng lớp.

Một số biện pháp xây dựng lớp học hạnh phúc cho học sinh lớp 5

PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

Sáng kiến “Ứng dụng CNTT để giáo dục học sinh lớp 5 về tình yêu quê hương đất nước” có ý nghĩa thiết thực trong bối cảnh hiện nay. Đề tài góp phần cụ thể hóa định hướng đổi mới của Chương trình GDPT 2018, biến việc giáo dục phẩm chất yêu nước – vốn là một yêu cầu mang tính khái quát – thành những hoạt động gần gũi, sinh động và dễ triển khai. Đây không chỉ là biện pháp khơi dậy niềm tự hào dân tộc ở lứa tuổi học sinh tiểu học mà còn đặt nền tảng cho ý thức công dân và trách nhiệm xã hội sau này.

Sáng kiến tập trung vào ba giải pháp then chốt: (1) xây dựng bài giảng số và học liệu điện tử giàu tính trực quan, giúp học sinh tiếp nhận tri thức lịch sử – văn hoá một cách hấp dẫn; (2) tổ chức hoạt động trải nghiệm trực tuyến và tham quan ảo, mở rộng không gian học tập, gắn học sinh với các di tích, sự kiện lịch sử; (3) xây dựng phong trào trực tuyến “Em yêu Tổ quốc tôi”, tạo môi trường để học sinh thể hiện, chia sẻ và lan toả tình yêu quê hương qua sản phẩm sáng tạo. Các giải pháp này đã chứng minh hiệu quả khi nâng cao nhận thức, thay đổi thái độ và hành vi của học sinh, đồng thời phát triển kỹ năng số, kỹ năng hợp tác và sự gắn kết giữa nhà trường – phụ huynh – học sinh.

Với những kết quả đạt được, tôi tin tưởng rằng sáng kiến này có thể nhân rộng và áp dụng linh hoạt ở nhiều khối lớp tiểu học, góp phần xây dựng môi trường giáo dục hiện đại, thân thiện và giàu tính nhân văn. Dẫu còn những hạn chế khách quan về cơ sở vật chất hay kỹ năng công nghệ của một bộ phận giáo viên, nhưng với sự quan tâm của nhà trường và sự đồng hành của phụ huynh, sáng kiến chắc chắn sẽ phát huy hiệu quả cao hơn nữa. Đây cũng là cơ sở để tiếp tục nghiên cứu, điều chỉnh và hoàn thiện nhằm lan tỏa tình yêu quê hương đất nước đến thế hệ trẻ bằng con đường giáo dục sáng tạo, hiện đại và phù hợp với xu thế thời đại.

2. Kiến nghị.

Đối với nhà trường: Cần tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, khuyến khích giáo viên ứng dụng CNTT, đồng thời tổ chức thêm các buổi tập huấn để nâng cao năng lực thiết kế học liệu số cho giáo viên.

Đối với giáo viên: Cần chủ động đổi mới phương pháp, khai thác hợp lý công nghệ trong dạy học, tránh lạm dụng hình thức mà tập trung vào hiệu quả giáo dục phẩm chất, năng lực học sinh.

Đối với phụ huynh: Tích cực đồng hành cùng nhà trường, khuyến khích và giám sát con khi tham gia phong trào trực tuyến, đồng thời tạo điều kiện để học sinh có môi trường trải nghiệm công nghệ lành mạnh và bổ ích.

Đây là Sáng kiến mới 100%, do thầy Lê Hồng Minh thiết kế nhằm hỗ trợ miễn phí cho giáo viên phục vụ công việc dạy học và được đăng tải độc quyền trên website bienphap.vn và được công ty DMCA bảo mật quyền sở hữu trí tuệ. Thầy nghiêm cấm tất cả mọi người không được phép chia sẻ lại hoặc buôn bán trên tất cả các trang mạng xã hội dưới bất cứ hình thức nào!