Vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực để phát triển kĩ năng nghe –nói trong môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 3

1. Lí do chọn biện pháp.

Trong Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT, ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Ban hành chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã quy định rõ về năng lực ngôn ngữ bao gồ 4 kĩ năng cơ bản là : Nghe, đọc, nói và viết. trong đó đọc và viết là 2 kĩ năng chủ đạo trong các tiết học ở tiểu học nói chung và lớp 3 nói riêng, 2 kĩ năng này được phát triển mạnh trong môn Tiếng Việt và các môn học khác. Còn 2 kĩ năng nói và nghe thì chưa được phát triển đồng bộ so với 2 kĩ năng trên, bởi nói ở đây không chỉ nói thông thường mà phải nói theo nhiều cách diễn thuyết khác nhau, nói có ngôn ngữ, nói có logic,… tương tự như thế kĩ năng nghe cũng đóng vai trò quan trọng nhưng nhiều khi trong dạy học giáo viên thường tập trung vào các kĩ năng trên nên kĩ năng này chưa được chú trọng. Khi các em nghe một cách có ý thức, có tập trung, các em sẽ nhận biết, phân tích và đưa ra những nhận định chuẩn mực trong học tập cũng như rèn luyện. Do đó cần chú trọng cả 4 kĩ năng này thì học sinh mới phát triển tốt ở năng lực ngôn ngữ.

Ở chương trình lớp 3 sách giáo khoa đã dành riêng một một tiết độc lập ở bài học thứ nhất trong tuần (tiết 2 nói và nghe). Tuy nhiên việc sử dụng các phương pháp dạy học cũng như hình thức dạy học để thu hút các em phát triển 2 kĩ năng đó là khá khó khăn bởi lứa tuổi lớp 3 các em nhút nhát, thiếu tự tin, thiếu tính kiên trì nên ngại nói trước tập thể, nói thiếu lưu loát, thiếu cảm xúc. Còn nghe các em cũng qua loa, chưa tập trung, chưa chủ động.

Là một giáo viên đứng lớp, năm học này tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 3….Tôi rất băn khoăn và lo lắng trước những biểu hiện nhút nhát và thiếu tự tin của các em. Nếu chỉ nhắc nhở, động viên thì không thể có hiệu quả được và cần phải có những phương pháp dạy học hấp dẫn lôi cuốn mới có tác dụng tốt hơn. Ngoài kĩ năng nói và viết thì kĩ năng nói và nghe cũng được tôi tập trung nghiên cứu để giúp các em phát triển hài hoà cả 4 kĩ năng, góp phần phát triển năng lực ngôn ngữ, qua đó phát triển các phẩm chất năng lực khác. Vì vậy tôi đã nghiên cứu kĩ về các tài liệu dạy theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 vf xây dnwjg một số giải pháp giúp các em phái triển kĩ năng nghe-nói ở lớp 3 trong năm học này.

Do đó mà tôi chọn đề tài “Vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực để phát triển kĩ năng nghe –nói trong môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 3”. làm biện pháp trình bày trong hội thi giáo viên giỏi.

2. Thực trạng

2.1. Thuận lợi

- Nhà trường trang bị tốt về các phương tiện công nghệ thông tin như ti vi, trường truyền Internet. Đây là thuận lợi hàng đầu để giúp giáo viên tìm hiểu các nguồn học liệu số, tìm hiểu các tài liệu,… để xây dựng các giải pháp phát triển kĩ năng nghe-nói cho học sinh.

- Chuyên môn thường tổ chức nhiều chương trình chuyên đề về nghiên cứu bài học liên quan đến phương pháp, cách thức tổ chức dạy học phá triển kĩ năng nghe-nói ở lớp 3.

- Đa số học sinh lớp 3 của tôi giảng dạy rất ngoan, biết hợp tác cùng thầy cô nên giáo viên có nhiều cơ hội thay đôi phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng tiết dạy cũng như phát triển các kĩ năng trong năng lực ngôn ngữ.

- Đa số mẹ, người thân quan tâm đến con em, luôn hợp tác chặt chẽ cùng thầy cô để giáo dục con em mình. Do đó giáo viên có nhiều cơ hội hỗ trợ và tiếp cận các em qua những hoạt động học tập và trải nghiệm.

2.2. Khó khăn

Nhưng bên cạnh những điều kiện thuận lợi đó thì quá trình nghiên cứu và áp dụng đề tài này tôi cũng gặp không ít khó khăn như sau:

- Chương trình dạy học phát triển phẩm chất, năng lực còn mới mẻ, áp dụng chưa lâu, tài liệu chính thống trên các nền tảng xã hội về kĩ năng nghe-nói chưa nhiều nên giáo viên nghiên cứu gặp khó khăn.

- Đối tượng học sinh còn nhỏ, hiếu động thường mất tập trung trong giờ học nên chưa nhanh nhẹn, kĩ năng nói chưa lưu loát, chưa mạnh dạn trước lớp,…

- Một số em có tố chất hiếu động, nên nghe chưa chủ động, chỉ qua loa thiếu tính tế trong quan sát, phân tích. Nói cũng chưa chuẩn, thiếu ngôn ngữ, thiếu kĩ năng diễn xuất, thuyết phục người nghe.

2.3. Khảo sát thực trạng

Để có cái nhìn tổng quát về tính khả thi trước khi thực hiện đề tài. Tôi đã khảo sát quá trình học tập, sinh hoạt của các em để xác định kĩ năng nghe-nói của các em. Tôi nhận được một kết quả như sau:

Như vậy qua bảng khảo sát trên đã giúp tôi nhận thấy kĩ năng nghe-nói của học sinh lớp 3…. Vẫn chưa thật đồng đều. Số em đã biết kĩ năng nghe-nói tốt đang ở mức khiêm tốn, trong khi đó số em ở mức kĩ năng nghe-nói trung bình vẫn chiếm tỷ lệ tương đối cao. Vì thế việc thay đổi cách tổ chức dạy học nhằm phát triển kĩ năng nghe-nói cho các em là việc cần phải làm ngay.

3. Nội dung thực hiện biện pháp

Giải pháp 1: Phát triển kĩ năng nghe-nói qua phong trào “Thi kể chuyện giỏi”.

……………………….

Giải pháp 2: Phát triển kĩ năng nghe-nói qua phương pháp đóng vai.

………………………

Giải pháp 3: Phát triển kĩ năng nghe-nói qua phương pháp trò chơi.

……………………….