Một số phương pháp cơ bản giúp học sinh lớp 3 phát triển năng lực ngôn ngữ

1. Lý do chọn biện pháp.

Năm học 2022 – 2023 làm năm học đầu tiên áp dụng chương trình giáo dục phổ thông 2018. Đây là chương trình đổi mới giáo dục toàn diện cho học sinh từ sách giáo khoa đến chương trình dạy học. Chương trình này hướng tới cách dạy học hiện đại theo hướng phát triển năng lực học sinh, tức là cách thức tổ chức dạy học tạo cơ hội cho người học tự chủ, tự giác để tiếp cận chương trình, hướng tới kết quả đầu ra và vận dụng vào thực tiễn. Chính vì vậy để đạt được những yêu cầu cần đạt ở trên đòi hỏi giáo viên phải có những kế hoạch dạy học phù hợp đối tượng, linh hoạt và sáng tạo thì mới đáp ứng được yêu cầu.

Đối với môn Tiếng Việt ở lớp 3 cũng là môn học dạy học theo PTNL với yêu cầu cần đạt là học sinh phải thực hiện được các kĩ năng nghe, nói, đọc viết trong năng lực ngôn ngữ ở mức độ dành cho lớp 3. Đây là một trong những năng lực cốt lõi của 10 năng lực theo yêu cầu của thông tư 32/2018/TT-BGDĐT.

Tại trường tiểu học ………. luôn được nhà trường đặc biệt quan tâm đến chương trình giáo dục 2018. Vì thế mà việc dạy học theo hướng phát triển phẩm chất năng lực được thầy và trò của trường triển khai thực hiện một cách bài bản đảm bảo đúng thông tư 32 của Bộ giáo dục và Đào tạo. Ngay từ đầu năm học, nhà trường đã tổ chức tập huấn sách giáo khoa, tập huấn chuyên môn, các các nội dung liên quan đến chương trình giáo dục phổ thông 2018. Bên cạnh đó nhà trường cũng đã mua sắp trang thiết bị, cơ sở vật chất để đáp ứng yêu cầu dạy học mới. Tạo mọi điều kiện thuận lợi để giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Với cá nhân tôi, sau khi nhận nhiệm vụ dạy lớp 3 năm học này nên ngay sau khi được tập huấn về dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh lớp 3. Tôi đã xem rất nhiều tài liệu có liên quan đến cách dạy học mới này, với mong muốn sẽ tổ chức dạy một cách khoa học và mang lại hiệu quả cao nhất cho học sinh. Sau một thời gian nghiên cứu, học hỏi, tìm tòi từ nhiều nguồn học liệu khác nhau tôi đã tìm ra một trong những yếu tố góp phần nên thành công trong việc giúp học sinh phát triển năng lực ngôn ngữ. Đây là những phương pháp cơ bản nhất đúng vai trò then chốt trong việc phát triển năng lực ngôn ngữ cho học sinh. Do đó trong năm học này tôi quyết định chia sẻ những kinh nghiệm vừa qua của bản thân thông qua đề tài với tên gọi: “Một số phương pháp cơ bản giúp học sinh lớp 3 phát triển năng lực ngôn ngữ” làm nội dung nghiên cứu.

2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu.

2.1. Thuận lợi

Khi chương trình giáo dục phổ thông 2018 được áp dụng vào lớp 3 thì mọi thứ trong dạy học đều phải thay đổi một cách toàn diện. Thay đổi từ chương trình, sách giáo khoa đến cả phương pháp dạy học. Chính vì vậy ngay từ đầu năm học, Ban giám hiệu nhà trường đã tập huấn chuyên môn cho giáo viên dạy lớp 3. Tiếp đó cử giáo viên lớp 3 tham gia tập huấn sách giáo khoa. Bên cạnh đó nhà trường cũng trang bị một số cơ sở vật chất để giáo viên thực hiện dạy học theo phát triển phẩm chất năng lực. Đội ngũ giáo viên khoẻ, trẻ, năng động và nhiệt tình nên rất dễ tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Một thuận lợi nữa là phía các gia đình phụ huynh học sinh cũng rất ủng hộ với chương trình giáo dục mới của nhà trường và đã sắm sửa đầy đủ sách vở và một số đồ dùng học tập để con em tham gia học theo quy định. Các gia đình luôn hợp tác chặt chẽ với giáo viên chủ nhiệm để giúp đỡ con cái khi ở nhà. Vì chương trình dạy học 2 buổi / ngày không giao bài tập về nhà nên phụ huynh phải tự hỗ trợ con em khi ở nhà vào những ngày nghỉ để duy trì kiến thức. Đối tượng các em học sinh lớp 2 đều ngoan, biết vâng lời thầy cô nên giáo viên rất dễ tiếp cận các em và triển khai đầy đủ các phương pháp dạy học theo phát triển PCNL đã quy định.

2.2. Khó khăn

Nhưng bên cạnh những điều kiện thuận lợi đó thì quá trình nghiên cứu và áp dụng đề tài này tôi cũng gặp không ít khó khăn như đối tượng các em còn nhỏ, hiếu động, mải chơi. Nhất là những tuần đầu mới vào học, tâm sinh lí thay đổi vì môi trường mới nên thường ngủ gật trong lớp, thiếu tập trung,…

- Một số phụ huynh cưng chiều con cái quá mức, thường xuyên cho các cháu xem ti vi, điện thoại,… với những nội dung giải trí thiếu lành mạnh làm ảnh hưởng rất lớn đến tâm sinh lí các em nên khi đến lớp, các em thường nói ngang, học thiếu tập trung, chưa đoàn kết, nhân ái với bạn bè.

Một số gia đình gặp khó khăn về kinh tế nên phải đi làm ăn xa, chưa mua sắm được sách vở đầy đủ cho con em, chủ yếu là giao phó cho nhà trường và giáo viên.

1.3 Khảo sát thực trạng

Để có cái nhìn tổng quát về tính khả thi trước khi thực hiện đề tài. Tôi đã khảo sát bằng hình thức đánh giá qua trao đổi, theo dõi hồ sơ học tập, sinh hoạt nhóm của các em để xác định các hoạt động đọc, viết, nói và nghe các em đã đạt ở mức nào để từ đó tôi có cái nhìn tổng thể và xây dựng những phương pháp dạy học phù hợp nhằm phát triển năng lực ngôn ngữ cho các em:

Như vậy qua bảng khảo sát trên đã giúp tôi nhận thấy năng lực ngôn ngữ ỏ lớp 3…. Vẫn chưa thật đồng đều. Số em đả ở mức hoàn thành tốt đang ở mức khiêm tốn, trong khi đó số em ở mức chưa hoàn thành vẫn chiếm tỷ lệ tương đối cao. Vì thế việc thay đổi phương pháp dạy học nhằm phát triển năng lực ngôn ngữ cần phải làm ngay.

3. Nội dung và hình thức của giải pháp:

1.1. Kết hợp hài hoà phương pháp trò chơi để phát triển hoạt động đọc thành tiếng trong năng lực lực ngôn ngữ.

…………………………..

1.2. Kết hợp linh hoạt phương pháp đọc mẫu, phương pháp quan sát  và phương pháp giảng giải để phát triển kĩ năng viết trong năng lực ngôn ngữ.

………………………

1.3. Kết hợp linh hoạt phương pháp đóng vai, phương pháp nhóm và phương pháp hỏi đáp để phát triển kĩ năng nói và nghe trong năng lực ngôn ngữ.

…………………………..